Kruiden veilig combineren met reguliere antidepressiva?

09 Apr, 2018

Door: Han Siem

In onze praktijk krijg ik frequent de vraag of kruiden met een antidepressieve werking veilig te combineren zijn met reguliere antidepressiva en of die laatste ook eventueel mogen worden afgebouwd. Belangrijke kwesties waarbij zorgvuldig en veilig handelen essentieel is. In deze column wil ik u adviseren opdat u hierbij de juiste keuzes maakt.

Als we kijken naar de reguliere antidepressiva, dan zijn daar drie groepen in te onderscheiden:^1,2

• De klassieke tricyclische antidepressiva oftewel de TCA’s (bijvoorbeeld amitriptyline, nortriptyline, clomipramine),
• De SSRI’s (bijvoorbeeld fluoxetine, fluvoxamine, paroxetine, citalopram, venlafaxine),
• De MAO-remmers (bijvoorbeeld moclobemide, tranylcypromine).

De MAO-remmers worden het minst toegepast; feitelijk alleen bij therapieresistente depressie als een TCA of SSRI niet de gewenste werking heeft. De TCA’s zijn de oudste middelen en worden minder toegepast. Veelal kiest men vooral in de eerste lijn voor de modernere SSRI’s. Die verhogen serotonine in de hersenen, al dan niet via een verschillend mechanisme. Ook kunnen ze neurotransmitters beïnvloeden, zoals noradrenaline en dopamine, met als gevolg dat zowel de werking als de bijwerkingen kunnen verschillen.

Ik geef u de volgende praktische informatie mee:

• De antidepressieve werking start pas na minimaal zes weken gebruik. De bijwerkingen treden daarentegen direct op, maar verminderen na circa twee weken.
• Antidepressiva worden over het algemeen snel en vaak voorgeschreven door artsen.^3-5
• Een belangrijke complicatie die vermeden moet worden, is het serotoninesyndroom; de combinatie van verschillende antidepressiva verhoogt de kans hierop.⁶
• Zowel het voorschrijven van als het stoppen met reguliere medicatie is wettelijk alleen toegestaan onder supervisie van een arts.
• Recent kwamen de reguliere antidepressiva in het nieuws in verband met een mogelijk verhoogde kans op agressie, gerapporteerd bij het Lareb.¹¹

In hoeverre zijn nu complementaire en reguliere antidepressieve middelen met elkaar te combineren?
Complementair worden verschillende stoffen toegepast vanwege hun antidepressieve werking, zoals onder andere Hypericum, Griffonia, 5-HTP, L-tryptofaan en saffraan. De antidepressieve werking van al deze middelen is mede te danken aan verhoging van de serotoninespiegel in de hersenen. Een interactie onderling of met de reguliere antidepressiva is daarom mogelijk. Dat geeft een verhoogde kans op serotonerge bijwerkingen zoals hyperactiviteit, agitatie, slapeloosheid, hartkloppingen, maagdarmstoornissen, visusstoornissen, zweten. etc. De meest ernstige complicatie is het serotoninesyndroom, een vergiftiging met serotonine in de hersenen. De kans hierop neemt toe indien verschillende middelen met een antidepressieve werking gelijktijdig met elkaar worden gecombineerd.^6-8 Het is een gevaarlijke complicatie die behandeld moet worden in het ziekenhuis. Het serotoninesyndroom verloopt zelden fataal maar is, wanneer niet tijdig behandeld, in potentie dodelijk.

1. van Ojik, A. L., Jansen, P. A. F., Brouwers, J. R. B. J., & van Roon, E. N. (2012). Serotonine heropnameremmers en andere tweede generatie antidepressiva.
2. Zorginstituut Nederland. Farmacotherapeutisch Kompas.
3. Volkers, A, van Dijk, L. de Jong,A., de Bakker, D. (2006) Welke overwegingen heeft de huisarts om antidepressiva voor te schrijven? Huisarts & Wetenschap.
4. Verhoeven,W. M. A., Bijl, D. Antidepressiva bij depressie: een kritische beschouwing. Gebu 2002; 36: 51-59.
5. Schoonen, W. (2016) Antidepressiva zijn nutteloos en schadelijk. 17 december 2016.
6. Hall,M. Buckley, N. Het serotoninesyndroom. Gebu 2003; 37: 82-85.
7. Natural Medicines. (2018). Hypericum, Griffonia, 5HTP, L-Tryptofaan, Saffraan [Monograph]. The Natural Standard
8. Beckman, S. E., Sommi, R. W., & Switzer, J. (2000). Consumer use of St. John’s wort: a survey on effectiveness, safety, and tolerability. Pharmacotherapy, 20(5), 568–74.
9. Siem, H. (2018) GABA, een slaapverwekkend stofje? OrthoFyto (1) 10-12.
10. Groot, P. van Os, J. (2016) Tapering strip developers to take on health insurers.
11. ‘Recept voor moord?’ van ZEMBLA INTERNATIONAAL uitgezonden op woensdag 17 januari 2018 op NPO2.