Atopisch eczeem, het signaal van een verstoorde huidbarrière

11 Aug, 2017

Door: Angélique De Beule

Atopisch dermatitis en een verhoogde Th2 respons is een veelgemaakte associatie, die gepaard gaat met het uitscheiden van de interleukines IL-4, IL5, IL-10 en IL-31.¹ Hierdoor treedt een allergische reactie op. Samen met astma en allergische rhinitis wordt atopisch eczeem tot het atopiesyndroom gerekend.
De laatste jaren wordt bij onderzoek naar atopisch dermatitis de focus verlegd van de Th2-respons theorie naar primaire defecten in de huidbarrière. Voornamelijk het eiwit filaggrine^1,2 en de serine proteïnen gelegen in de epidermis alsook de thymus stroma lymfopoietine (TSLP), een eiwit dat de Langerhans cellen activeert, kunnen bijdragen tot de ontwikkeling van deze barrière verstoring.
Filaggrine is het belangrijkste structureel eiwit van de keratohyalinekorrels. Verhoornde protoplasmakorreltjes die ontstaan tijdens de start van het verhoorningsproces in de korrellaag of stratum granulosum. Filaggrine produceert er afbraakproducten onder de noemer natural moisturizing factors (NMF). Het omvat stoffen zoals aminozuren (40%), natrium Pyrrolidone carbonzuur (12%), melkzuur (12%) en ureum (7%). Op die manier wordt de hydratatie van de hoornlaag (stratum corneum) alsook de juiste huid pH geregeld.
Wanneer de keratohyalinekorrels geen filaggrine bevatten, verliest de corneocyt z’n skeletstructuur (cornified envelop). En ontstaan er gaten in de epidermis, waardoor de huidbarrière dunner wordt. Bijgevolg vinden de allergenen hun weg in de diepere lagen van de huid. Langerhans cellen worden er getriggerd, migreren naar het lymfesysteem waar ze de T-cellen activeren. Het immuuncascade effect kan nu starten.

Filaggrine reductie², wordt in heel veel studies omschreven als een genetisch defect, dat zo’n 25 tot 50% van de West-Europeanen treft. Terwijl men in Afrika en Zuid-Europa nauwelijks te maken heeft met dergelijke dysfunctie.
Daarnaast spelen ook epigenetische factoren een rol, zoals zonnebrand, lage vochtigheidsgraad, topische behandelingen met ditranol en retinolzuur. Ook een overmaat aan Th2-respons in de huid kan het niveau van filaggrine terugdringen en de huidbarrière aantasten.
Andere onderzoeken tonen dan weer aan dat Th1-helpercellen door middel van de productie van IFN-gamma, de filaggrine productie doen toenemen. Met andere woorden: een evenwicht tussen Th1 en Th2 helpercellen is cruciaal voor het defensiesysteem van onze huid.
Het langdurig gebruik van corticosteroïden² leidt ondanks de ontstekingswerende werking, eveneens tot verstoring van de huidbarrière. Niet alleen leidt het tot filaggrine reductie alsook vermindert het aanzienlijk de productie van ceramiden. De vetachtige substantie die aangemaakt wordt in de lamellaire lichamen (stratum granulosum) en samen met fillaggrine vochtregulerend werkt.

Wilt u de huidbarrière herstellen en versterken? Hierbij een aantal concrete orthomoleculaire ceramide tips³:

1. Breng een natuurlijke huidzalf aan, verrijkt met kortketen ceramiden (type 1 en 3). Ze zorgen voor een verhoogd gehalte aan de natural moisturizing factors. Wat indirect ook een positieve invloed zal hebben op de expressie van filaggrine.⁴
2. Selecteer huididentieke ceramide producten. Dit zijn ceramides die volgens een biotechnologisch proces vervaardigd worden uit gist.⁵
3. Plantaardige ceramides ook wel Cennamides genaamd, zijn terug te vinden in verschillende voedingsmiddelen, zoals tarwebloem, tarwekiem en rijstkiemolie. Ook sphingolipiden, die ceramiden bevatten, treffen we onder andere aan in melkproducten, eieren en (GGO-vrije) sojabonen. In Japan en China worden orale fytoceramides al jaar en dag gebruikt in de vorm van een voedingssupplement. Studies tonen aan dat 200 tot 350 mg per dag, en dit minstens gedurende drie maanden, voor een beduidend herstel zorgt. Het verbetert het hydratatieproces van de huid, waardoor ook de jeuk en de roodheid weggaan.

Daarnaast is het aan te raden om de huid van een goede doorbloeding te voorzien en een optimale lymfedoorstroming, zodat alle nutriënten ter plaatse kunnen komen.

www.efiow.be

1. Brandt E, Sivaprasad U. Th2 Cytokines and Atopic Dermatitis. J Clin Cell Immunol. Author manuscript; available in PMC 2011 Oct 10.
2. Thyssen J. Causes of epidermal filaggrin reduction and their role in the pathogenesis of atopic dermatitis. Journal of Allergy and Clinical Immunology. Oct 2014 Volume 134, Issue 4, Pages 792 – 799.
3. De Beule A. eFIOW Monografie nr 2: Atopisch eczeem, het signaal van een verstoorde huidbarrière – Publi Media Tessenderlo 2016
4. Janssens M, Van Smeden J. Increase in short-chain ceramides correlates with an altered lipid organization and decreased barrier function in atopic eczema patients. J Lipid Res. 2012 Dec; 53(12): 2755–2766.
5. Murakami S, Shimamo T. Producing human ceramide-NS by metabolic engineering using yeast Saccharomyces cerevisiae. Scientific Reports 5, Article number: 16319 (2015)