Co-enzym Q10, de spil van onze energieproductie
02 Dec, 2024
Door Angélique De Beule
Co-enzym Q10 (CoQ10) of ubiquinone – in 1957 ontdekt door Dr Crane et al. - heeft een vetoplosbare chinonstructuur en een isopreenketen van tien isopreeneenheden. De chinonen met een kortere keten zijn essentieel voor eenvoudiger levensvormen. Zo is CoQ1-6 nodig voor sommige bacteriën, CoQ6-7 voor gisten, CoQ9-10 voor planten en sommige dieren, maar in de mens is enkel CoQ10 actief. Naar schatting ligt onze dagelijkse CoQ10-behoefte tussen de 10 à 30 mg. Ongeveer 2 mg per dag halen we uit voedingsmiddelen zoals sardines, makreel, rundsvlees, kip, volkorenproducten en noten. Het grootste deel van de noodzakelijke CoQ10-behoeften maakt ons lichaam dus zelf aan. Dit gebeurt in de lever uit mevalonzuur, een zijtak van de cholesterolsynthese. Deze endogene productie is afhankelijk van het steroïd- en cholesterolmetabolisme alsook kan het sterk beïnvloed worden door het gebruik van statines en rode gefermenteerde rijst.3
Co-enzym Q10 wordt voornamelijk aangetroffen in mitochondriënrijke weefsels zoals het hart, hersenen, lever en nieren. Het is een essentiële cofactor in de mitochondriale respiratieketen: het transfereert namelijk de elektronen - afkomstig uit de oxidatie van de voedingsstoffen in de Krebscyclus - tussen de NADH-dehydrogenase (complex I) en succinaatdehydrogenase (complex II) enerzijds en ubichinondehydrogenase (complex III) anderzijds. De vrijgekomen energie uit de elektronentransferketen dient om adenosinetrifosfaat moleculen (ATP) te synthetiseren, die gebruikt worden om alle biochemische en fysiologische processen mogelijk te maken. Kortom, CoQ10 is de energieleverancier van elke lichaamscel, in elk weefsel, in elk orgaan en hebben we nodig om te kunnen (over)leven!1
Een systematische review en meta-analyse van gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken gepubliceerd in het tijdschrift Frontiers in pharmacology 2022 toont aan dat het toedienen van CoQ10 onder de vorm van nutraceutical effectief is in het verminderen van vermoeidheid. Het vermoeidheidsverminderende effect werd statistisch significant verlicht met een dagelijkse CoQ10-dosis van 100 à 500 mg en dit gedurende een minimum inname van drie tot zes maanden omwille van de complexiteit waarmee energiedepletie en/of vermoeidheidsproblemen gepaard gaan. Voor een optimale ATP-productie werkt CoQ10 bovendien in synergie met de vitamines B3 - nicotinamide-adeninedinucleotide (NADH) – en B2 of flavine-adenine-dinucleotide. Een gerandomiseerde dubbelblind placebogecontroleerde studie onder leiding van Castro-Marrero et al. uitgevoerd in 2015, herhaald in 2021, bewijst dat een significante verbetering van de vermoeidheidsklachten (ook op mentaal vlak!) optreedt door een daginname van 200 mg CoQ10 in combinatie met 20 mg NADH en dit gedurende twaalf weken. Co-enzym Q10 kan veilig ingenomen worden tot 1200 mg/dag en niet onbelangrijk om te melden is dat uit farmacokinetische studies is gebleken dat het exogeen toedienen van CoQ10 de biosynthese van endogene CoQ10 niet beïnvloedt.2-4
Naast lipofiele elektronenacceptor vervult CoQ10 nog een andere belangrijke rol in de mitochondriale ATP-aanmaak. Dankzij zijn unieke structuur is CoQ10 in staat om drie verwisselbare oxidatietoestanden (CoQ10H2 - CoQ10H• - CoQ10) aan te nemen waarmee het in staat is om vrije radicalen te vangen. In een geïntegreerd antioxidantennetwerk werkt CoQ10 onder meer samen met vitamine C, E, glutathion, alfa-liponzuur om zo de circulerende lipoproteïnen, de cellulaire membraaneiwitten, het mitochondriaal DNA en de membranen te beschermen tegen oxidatie, wat onze energieproductie ten goede komt.4
Bronvermelding:
1. BIOK - Module 1: Ortho-Biochemische basiscursus - Deel 4: Krebscyclus en mitochondriale energie 2024 – Auteur: Angélique De Beule.
2. I-Chen Tsai et al. Effectiveness of Coenzyme Q10 Supplementation for Reducing Fatigue: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. Front Pharmacol. 2022; 13: 883251.
3. Michael Barnish et al. Nutrient Therapy for the Improvement of Fatigue Symptoms. Nutrients. 2023 May; 15(9): 2154.
4. Torsak Tippairiote et al. Combined Supplementation of Coenzyme Q10 and Other Nutrients in Specific Medical Conditions. Nutrients 2022, 14(20), 4383.