Rustelozebenensyndroom

08 Feb, 2022

Door Angélique De Beule

Ongeveer 10% van de blanke populatie wordt, vooral in rustpositie en bij het slapengaan, geteisterd door een sterke, onweerstaanbare drang om de benen te bewegen. Het rustelozebenensyndroom (RBS) is een sensomotorische aandoening die tweemaal zo vaak voorkomt bij vrouwen als bij mannen en toeneemt met de leeftijd (60-70 jaar).¹

Klinisch maakt men het onderscheid tussen primaire – wanneer geen onderliggende oorzaak bekend is – en secundaire RBS. In het laatste geval kan het fenomeen gelinkt worden aan één van de twintig reeds aangetoonde onderliggende aandoeningen zoals bloedarmoede en diep veneuze trombose. Ook medicijnen zoals serotonerge en noradrenerge antidepressiva (TCA’s, SSRI’s), sederende antihistaminica, neuroleptica en dopaminereceptorblokkers kunnen de onwillekeurige, trekkende beenbewegingen uitlokken en/of verergeren.¹

Deze onbedwingbare bewegingsdrang wordt ook in verband gebracht met een ijzer- en dopamine-disbalans in de hersenen. Samen spelen ze een uiterst belangrijke rol bij de coördinatie en controle van de lichaamsbeweging. Met behulp van MRI kon worden aangetoond dat bij RBS-patiënten met name de substantia nigra een verlaagd ijzergehalte vertoont. Verminderde ijzeropname en -opslag kan leiden tot zuurstoftekort, myelineschade, evenals een verstoorde dopamine-opname en -activiteit.¹
Een minder gekende oorzaak van rusteloze benen is de associatie met gastro-intestinale problemen. Zo toonde een Koreaans onderzoek met 3365 volwassenen aan dat bijna één op vier onder hen met een prikkelbare darm tevens te kampen had met het rustelozebenensyndroom. Ook een te hoge bacteriële overgroei in de dunne darm (SIBO) kan in verband gebracht worden met RBS. Beide leiden ze tot een verstoorde darm-brein-as en een verlaagde ijzeropname.^2,3

IJzertekorten dienen in de eerste plaats aangevuld te worden met de juiste voeding. De goed opneembare vorm, namelijk Fe2+, die meteen kan worden opgenomen door het darmlumen, is afkomstig van gevogelte, vlees, eieren en vis. Voldoende vitamine C is noodzakelijk om plantaardig ijzer (Fe3+) om te zetten naar Fe2+. Bovendien is er voldoende maagzuur nodig om mineralen zoals ijzer en magnesium – die vaak tekortschieten bij RBS-personen – te kunnen opnemen. Indien nodig kan het ijzergehalte opgehoogd worden met orale suppletie. In een gerandomiseerde studie – achttien volwassenen met RBS en een ferritine-gehalte lager dan 75 ng/ml – was een significante verbetering merkbaar met de inname van tweemaal daags 325 mg ijzersulfaat.⁴

Andere nutriënttekorten waar we als zorgprofessional attent op dienen te zijn bij mensen met het rustelozebenensyndroom zijn foliumzuur, vitamine C, D (< 50 nmol/L) en E.^5,6 Daarnaast is het belangrijk om aandacht te schenken aan het (micro)circulatie probleem. Na acht weken inname van 150 tot 300 mg pijnboomschors bleek een samengestelde score van oedeem inclusief pijnlijke, rusteloze en zwaar gezwollen benen gereduceerd te zijn met liefst 64%. Dankzij de inname van pijnboomschors neemt het zuurstofgehalte toe wat de bloedcirculatie ter hoogte van de benen ten goede komt. Ook gestandaardiseerde preparaten van ginkgo biloba, muisdoorn (Ruscus aculeatus) en paardenkastanje (Aesculus hippocastanum) zijn hiervoor geschikt.^7,8

Tot slot: een aantal leefstijlaanpassingen die het risico op het ontwikkelen van RBS helpt reduceren zijn een BMI lager dan 25 kg/m^², dagelijkse fysieke activiteit, gezonde eetgewoonten en het beperken van alcohol, cafeïne en tabak, vooral bij vrouwen.⁹

www.biok.center

Bronvermelding:
1. Didato G. et al. Restless Legs Syndrome across the Lifespan: Symptoms, Pathophysiology, Management and Daily Life Impact of the Different Patterns of Disease Presentation. Int J Environ Res Public Health. 2020 May; 17(10): 3658.
2. Chang-Ho Yun et al. Association between irritable bowel syndrome and restless legs syndrome in the general population. J Sleep Res . 2012 Oct;21(5):569-76.
3. Blum D. et al. Restless Leg Syndrome: Does It Start With A Gut Feeling? Sleep, Volume 42, Issue Supplement_1, April 2019.
4. Wang J, et al. Efficacy of oral iron in patients with restless legs syndrome and a low-normal ferritin: A randomized, double-blind, placebo-controlled study. Sleep Med. 2009 Oct;10(9):973-5.
5. Wali S. et al. The Association Between Vitamin D Level and Restless Legs Syndrome: A Population-Based Case-Control Study. J Clin Sleep Med . 2018 Apr 15;14(4):557-564.
6. Mahdi Sagheb et al. Efficacy of vitamins C, E, and their combination for treatment of restless legs syndrome in hemodialysis patients: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Randomized Controlled Trial Sleep Med . 2012 May;13(5):542-5. Epub 2012 Feb 7.
7. Cesarone M. et al. Comparison of Pycnogenol® and Daflon® in Treating Chronic Venous Insufficiency: A Prospective, Controlled Study. Clin Appl Thrombosis/Hemostasis 12(2):205–212, 2006.
8. Professor Kerry Bone. Mills and Bone academy. Educational Article: Phytotherapy for Restless Legs Syndrome – https://s3.amazonaws.com/kajabi-storefronts-production/sites/147755/themes/2937573/downloads/2zoJ5wZkTBGPr9udeeko_Phytotherapy_for_Restless_Legs_Syndrome.pdf
9. Batool-Anwar S, MD, MPH et al. Lifestyle Factors and Risk of Restless Legs Syndrome: Prospective Cohort Study. J Clin Sleep Med. 2016 Feb 15; 12(2): 187–194.