Spijtoptanten
13 Jun, 2019
Door: Anna Kruyswijk-van der Heijden
Met enige regelmaat komen mensen terug op een eerder gemaakte keuze; het hoort bij het leerproces waar we allemaal in verkeren tijdens ons leven. Wanneer terugkomen op een gemaakte keuze gepaard gaat met spijt, spreken we van spijtoptanten. In het strafrecht wordt de term gebruikt voor mensen die spijt hebben van hun criminele daad en daarom belastende verklaringen over anderen afleggen, meestal in ruil voor strafvermindering.
Ook in de wetenschap zijn er spijtoptanten: mensen die terugkomen op een eerder geformuleerde wetenschappelijke stelling, een uitspraak of op hun werk. Wanneer zij dat publiekelijk en tijdens hun loopbaan doen, blijkt het riskant te zijn want ze belanden vervolgens nogal eens op een zijspoor. In chronologische volgorde wil ik een drietal spijtoptanten bespreken.
Allereerst Justus von Liebig (1803-1873), de wereldberoemde uitvinder van de kunstmest, naar wie als spijtoptant niet meer werd geluisterd. Von Liebig had als chemicus jarenlang uitsluitend in het laboratorium gewerkt en daar met zijn onderzoek naar stikstof de basis gelegd voor de ontwikkeling van de moderne landbouwchemie. In zijn tijd kwamen het kijken naar de chemie van bodem en planten, alsmede de commerciële toepassing van kunstmest, in een stroomversnelling.
Pas toen Von Liebig uit zijn laboratorium en naar buiten was gekomen, ontdekte hij dat hij de onlosmakelijke verbondenheid tussen alles, waarin geen verschijnsel op zichzelf staat, over het hoofd had gezien en dat de focus op stikstof een misvatting was. Want de bodem is een levend organisme dat dankzij organische stoffen en niet dankzij chemische bemestingsmiddelen functioneert in de kringloop van leven. Von Liebig ontdekte dat kunstmest tot vergiftiging van de bodem leidt door ammoniumzouten. Vervolgens deed hij een aantal jaren vergelijkend onderzoek naar de voedselproductie in het oude Europa en in landen op verschillende continenten, en naar de gevolgen voor de gezondheid van bodem, plant en mens. Zijn nieuwe inzichten probeerde hij vergeefs onder de aandacht te brengen van zijn collega’s. In 1861 schreef hij een kritisch essay1 waarin hij een overzicht gaf van de historische ontwikkeling van de landbouwchemie, zich fel keerde tegen de ongekende arrogantie van de landbouwscholen in zijn tijd en zijn zorgen uitte over de desastreuze gevolgen van de chemische landbouw voor de natuur en de gezondheid van mensen. Maar omdat de landbouw intussen definitief de richting van de agrochemie was ingeslagen, werd dit latere werk van Von Liebig niet meer geapprecieerd.
Lees het gehele artikel vanaf pagina 6 in OrthoFyto 3/19.
Wilt u het gehele artikel als PDF bestand ontvangen? Bestel het dan hier voor € 3,50
Bronvermelding:
- Justus von Liebig, de zoektocht naar kringlooplandbouw. Heruitgave Mulder Agro BV, 2018. ISBN 978-90-817996-0-7
- Linus Pauling Biography. Oregon State University
- Rommens C. Pandora’s Potatoes, the worst GMO’s. Createspace Ind Publ. Platform 2018. (Is teruggetrokken en niet meer leverbaar)
- GM Watch. Hidden health dangers: A former agbiotech insider wants his GMO crops pulled. Oct 8, 2018