De link tussen parodontitis en reumatische artritis

12 Oct, 2020

Door: Vera van Randwijck

Al heel lang is bekend dat mensen met reumatoïde artritis (RA) een verhoogde prevalentie van parodontitis (PA) hebben. Hippocrates zei al dat er een grote kans op genezing van reumatoïde artritis was als ontstoken kiezen in de mond getrokken zouden worden. Tegenwoordig behandelen we parodontitis anders, maar de relatie tussen beide ziektes bestaat nog steeds. Wie parodontitis heeft loopt een twee keer hoger risico op reumatoïde artritis dan wie gezond tandvlees heeft.¹

Zo’n 10-15% van de mensen wereldwijd lijdt aan parodontitis. Veel van deze ontstekingen zijn nog niet ontdekt en worden dan dus ook niet bestreden. Dit heeft verregaande gevolgen voor de gezondheid, omdat orale ontstekingen gelinkt worden aan zich ontwikkelende ziektes elders in het lichaam.

In het onderzoek naar de relatie tussen reumatoïde artritis (RA) en parodontitis (PA) is duidelijk dat de ziekteprocessen, hoewel ze op verschillende anatomische locaties plaatsvinden, gelijkenis vertonen. Beide zijn chronische ontstekingen. In beide gevallen zorgt het eigen immuunsysteem er uiteindelijk voor dat osteoclasten aangezet worden en er dus botafbraak plaatsvindt. Wat vooral opvalt: op beide plekken komt een verhoogd aantal gecitrullineerde eiwitten voor. Hoe zit dat?

Parodontitis is een vergevorderd stadium van ontsteking van het tandvlees. Eerst ontstaat een lichte ontsteking met rood opgezet tandvlees dat snel bloedt. De bacteriën kunnen zich vervolgens verschansen achter een biofilm (plaque) waar het ontstekingsproces verder gaat, wat resulteert in terugtrekkend tandvlees en uiteindelijk in loszittende of zelfs verlies van tanden. De bacteriën Porphyromonas gingivalis, Tannerella forsythia en Treponema denticola behoren tot het zogenoemde ‘rode complex’ en worden gezamenlijk gezien als de grootste veroorzaker van parodontitis. De bacterie Aggregatibacter actinomycetemcomitans wordt geassocieerd met een agressieve vorm van parodontitis.

1. de Oliveira Ferreira R. et al Does periodontitis represent a risk factor for rheumatoid arthritis? A systematic review and meta-analysis. Therapeutic Advances in Musculoskeletal Disease. 2019, 11.
2. Gabarrini G. et al Dropping anchor: Attachment of peptidylarginine deiminase via A-LPS to secreted outer membrane vesicles of Porphyromonas gingivalis. Scientific Reports. 2018 8(1).
3. Gabarrini G. There’s no place like OM: Vesicular sorting and secretion of the peptidylarginine deiminase of porphyromonas gingivalis. In Virulence 2018 Vol. 9, Issue 1, pp. 456–464.
4. Stobernack T. Porphyromonas gingivalis – an oral keystone pathogen challenging the human immune system. 2019 thesis University of Groningen.
5. de Smit J, Tonckens-Brouwer E, Vissink A, van Winkelhoff J. Rheumatoid arthritis and periodontitis; a possible link via citrullination. Anaerobe. 2011 17(4), 196-200.
6. de Molon R.et al. Linkage of periodontitis and rheumatoid arthritis: Current evidence and potential biological interactions. In International Journal of Molecular Sciences 2019 Vol. 20, Issue 18, p. 4541.
7. González-Febles J. et al Association between periodontitis and anticitrullinated protein antibodies in rheumatoid arthritis patients: a crosssectional study Arthritis Research & Therapy 2020 22:27.
8. Wegner N. et al Peptidylarginine deiminase from Porphyromonas gingivalis citrullinates human fibrinogen and α-enolase: Implications for autoimmunity in rheumatoid arthritis. Arthritis Rheum. 2011 62(9), 2662–2672.
9. Wegner N. et al. Peptidylarginine deiminase from Porphyromonas gingivalis citrullinates human fibrinogen and α-enolase: Implications for autoimmunity in rheumatoid arthritis. Arthritis and Rheumatism. 2010 62(9), 2662–2672.
10. Haeze N. Analyse van membranaire eiwitexpressiepartronen in het synoviaal weefsel van patiënten met inflammatoire artritis. Universiteit van Gent Faculteit farmaceutische wetenschappen 2010.
11. Al-Katma M. et al Control of periodontal infection reduces the severity of active rheumatoid arthritis. Journal of Clinical Rheumatology. 2007 13(3), 134–137.
12. Erciyas K. et al Effects of periodontal therapy on disease activity and systemic inflammation in rheumatoid arthritis patients. Oral Diseases 2013 19(4), 394–400.
13. Ortiz P. et al Periodontal Therapy Reduces the Severity of Active Rheumatoid Arthritis in Patients Treated With or Without Tumor Necrosis Factor Inhibitors. Journal of Periodontology. 2009, 80(4), 535–540.