De pathofysiologie van CCS: langdurige covid
21 May, 2021
Door Els Smits
Veel mensen die de acute fase van Covid-19 hebben overleefd, blijven langdurig last houden van de gevolgen van de ziekte, ook als ze een milde versie hebben gehad. De diversiteit van de restsymptomen is groot. Voor het klinisch besluitvormingsproces door de zorgprofessional zijn kennis van die klachten en de pathofysiologie achter CCS (Chronisch Covid Syndroom) belangrijk.
Het gevarieerde ziektebeeld na de acute SARS-CoV-2-infectie wordt in het Engels Long Covid genoemd en in het Nederlands meestal langdurige Covid. Andere termen zijn long-haul Covid en CCS. Wij kiezen voor de laatste omdat die de lading goed dekt en het een korte term is. CCS wordt gedefinieerd als tekenen en symptomen die zich tijdens of na een Covid-19-infectie ontwikkelen, langer dan vier weken aanhouden en niet door een alternatieve diagnose kunnen worden verklaard. Het gaat om een combinatie van fysieke, cognitieve en psychologische klachten.1
De pathofysiologie van deze relatief nieuwe aandoening is nog verre van opgehelderd. Waarschijnlijk gaat het om een combinatie van factoren. Doelcellen van het SARS-CoV-2-virus zijn cellen met ACE 2-receptoren, die te vinden zijn in allerlei lichaamsweefsels: in de longblaasjes, de hart-, nier-, pancreas-, darm- en zenuwcellen. Verder in hormoonproducerende organen als de schildklier, eierstokken en bijnieren én in de endotheelcellen van de bloedvaten die deze organen van bloed voorzien. Dat verklaart deels de grote variatie aan Covid-19-symptomen, waarbij verschillende lichaamsweefsels schade kunnen oplopen.
Twee derde van de CCS-patiënten heeft schade aan één orgaan en een kwart aan meerdere.2 Niet alleen door het virus, maar ook door de reactie van het immuunsysteem. Een bijkomende factor bij Covid-19 is de uit de hand gelopen ontstekingsreactie (cytokinenstorm) die zich soms voordoet en die nog veel meer weefselschade veroorzaakt. Ook postvirale auto-immuniteit en bloedstollingscomplicaties kunnen voor schade zorgen. Samen zijn deze factoren aanleiding voor een groot aantal mogelijke gevolgen van een Covid-19-infectie.
Lees het gehele artikel vanaf pagina 14 in OrthoFyto 3/21.
Wilt u het gehele artikel als PDF bestand ontvangen? Bestel het dan hier voor € 3,50.
Bronvermelding:
1. National Institute for Health and Care Excellence. 2020. COVID-19 rapid guideline: managing the long-term effects of COVID-19.Geraadpleegd op 15 april 2021 van: www.nice.org.uk
2. Dennis A, Wamil M, Alberts J On behalf of COVERSCAN study investigators, et al. Multiorgan impairment in low-risk individuals with post-COVID-19 syndrome: a prospective, community-based study. BMJ Open 2021;11:e048391
3. Gallagher J. 'Long Covid': Why are some people not recovering? BBC News 6 oktober 2020 Geraadpleegd op 21 april 2021 via www.bbc.com
4. British Society for Immunology. 2020. Long-term immunological health consequences of COVID-19. Geraadpleegd op 15 april 2021 van: www.immunology.org
5. Aarts, F. Leven na covid-19. Nurs. 26, 36–39 (2020). Geraadpleegd op 15 april 2021 via doi.org/10.1007/s41193-020-0090-4.
6. Putten, M van. Pedicures, wees alert op ‘coronatenen’. Podopost. 2020; 33(4): 14–16.
7. Werner R. 2020. A Massage Therapist guide to Covid-19. Geraadpleegd op 15 april 2021 via bodbucket.s3.amazonaws.com
8. Sudre, C.H., Murray, B., Varsavsky, T. et al. Attributes and predictors of long COVID. Nat Med 27, 626–631 (2021). Geraadpleegd op 15 april 2021 via doi.org/10.1038/s41591-021-01292-y