Disbalans in het gastro-intestinaal microbioom
13 Jun, 2017
Door: Angélique de Beule
Het humaan microbioom bestaat uit miljarden micro-organismen die zich in en op het hele lichaam bevinden: oren, neus, mond, longen, huid, en darmen. Ons lichaam bestaat voor 90% uit micro-organismen. Meer dus dan het aantal lichaamscellen. Deze micro-organismen brengen ook uniek genetisch materiaal met zich. Naar schatting acht miljoen genen, dat betekent dat we 360 maal meer microbiële genen dan humane genen bezitten.
Deze menselijke micropopulatie bestaat naast virussen, fungi, protozoa en (ingewand)wormen, hoofdzakelijk uit bacteriën. Naargelang de plaats waar ze zich bevinden op het lichaam, worden ze onderverdeeld in vier groepen of phylotypes: Actinobacteriën, Bacteroideten, Firmicuten en Proteobacteriën. De samenstelling in en tussen deze verschillende hoofdstammen is recht evenredig met het beschermende effect tegen hedendaagse ziektes zoals diabetes, obesitas, chronische (darm)ontstekingen en kanker1.
Een unieke microbiële voetafdruk die wordt gevormd gedurende de zwangerschap; zo geeft een recente studie uit 2015 aan dat obesitas tijdens de zwangerschap gepaard gaat met een verstoord gastro-intestinaal microbioom2. Obese zwangere moeders vertoonden mindere microbiële variatie en een duidelijke afname aan Bifidobacteriën. Deze gewijzigde samenstelling kan ervoor zorgen dat de pasgeboren baby achterstand oploopt bij zowel de pre- als postnatale microbiële ontwikkelingsfase. Bovendien is er een verhoogde kans dat het kind op oudere leeftijd te kampen krijgt met zwaarlijvigheid2. Deze kans wordt nog hoger wanneer het kind tijdens de eerste drie levensjaren veelvuldig wordt blootgesteld aan vaccinaties en antibiotica3.
Dit dynamische proces komt verder onder druk te staan door epigenetische actoren zoals een hyper-hygiënische leefstijl en het westers voedingsdieet, voornamelijk arm aan vezels.
Tot deze vaststelling komen ook de Nederlandse wetenschappers Willem de Vos (Wageningen Universiteit) en Max Nieuwdorp (AMC). Deze onderzoekers linken het overgewicht aan een butyraattekort4. Dit is een korte ketenvetzuur die geproduceerd wordt uit vezels door Firmicuten zoals Roseburia en Faecalibacterie. Deze bacteriën spelen een cruciale rol bij onder andere een vlottere transit, een efficiëntere opname van nutriënten ter hoogte van de dunne darm en een betere vetvertering.
Ook bij patiënten met de ziekte van Crohn, stelt men een verminderde intestinale biodiversiteit vast met een sterke achteruitgang aan de Faecalibacterie prausnitzii5. Dergelijke cruciale intestinale bewoners kun je versterken door een dieet dat hoog is aan industriële vetten en geraffineerde suikers met vooral een lage nutriëntendichtheid, te wijzigen naar een dieet rijk aan voedingsvezels zoals groenten, fruit, pitten, noten en zaden.
Overgewicht vanuit een microbieel oogpunt benaderen is de toekomst. Hierbij hanteren we een Orthotarisch Microbioom voedingsplan3 dat hoofdzakelijk bestaat uit ongeraffineerde, biologische voeding, waarbij de nadruk gelegd wordt op gefermenteerde voeding rijk aan pre- en probiotica zoals zuurkool, kimchi (gefermenteerde kool en seizoengroenten), rechtsdraaiende yoghurt of ongezoete karnemelk. Verder zorgen twintig tot dertig gram vezels per dag met voldoende inname van essentiële vetzuren voor een versterking van de kwaliteit van de darmwand.
Tot slot rijkt de voorgestelde voeding van nature uit zwavel aan, zoals look (diallyl disulfide), ajuin (S-alkyl cysteïne) en broccoli (sulfurofaan).3 Daarnaast dient de cliënt geïnformeerd te worden over het gevaar van dagelijks douchen en het veelvuldige gebruik van antibacteriële handzepen. Ook verontreinigende stoffen zoals petroleumproducten, synthetische kleurstoffen en parfums, parabenen, ftalaten, sodium laureth sulfaat, triclosan, triethylamine en aluminium zijn moordend voor de microflora.
Tot slot spendeert de gemiddelde westerling het overgrote deel van zijn tijd binnen in huis, op het werk en in de auto. Aarden, met de natuur in contact komen, tuinieren in de moestuin, met kinderen naar buiten…, stuk voor stuk dragen deze bij tot het huisvesten van nieuwe gezonde bewoners in onze microbiële zoo.
Bronvermelding:
1. Rajagopala SV1, Vashee S1, Oldfield LM1, Suzuki Y1, Venter JC1,2, Telenti A1,2, Nelson KE3,2. The Human Microbiome and Cancer. Cancer Prev Res (Phila). 2017 Jan 17.
2. Wajiha Gohir,ff1, Elyanne M. Ratcliffeff2, & Deborah M. Slobodaff1, ff2, ff3, Of the bugs that shape us: maternal obesity, the gut microbiome, and long-term disease risk. Pediatric Research (2015)77,196-204
3. Angélique De Beule. Antibiotica en de impact op de microbiële gezondheid van de mens. Tessenderlo; eFIOW – Puli Media 2016. p. 72
4. Anna Tuenter en Anna van Kessel – Bacteriën voor dik en dun, NEMO Kennislink 2013
5. Sokol H1, Pigneur B, Watterlot L, Lakhdari O, Bermúdez-Humarán LG, Gratadoux JJ, Blugeon S, Bridonneau C, Furet JP, Corthier G, Grangette C, Vasquez N, Pochart P, Trugnan G, Thomas G, Blottière H M, Doré J, Marteau P, Seksik P, Langella P.Proc Natl Acad Sci U S A. Faecalibacterium prausnitzii is an anti-inflammatory commensal bacterium identified by gut microbiota analysis of Crohn disease patients. 2008 Oct 28;105(43):16731-6.