Citroenmelisse ontspant geest en lichaam
29 May, 2024
Door Geert Verhelst
In deze tijden waarin heel wat mensen klagen over stress en/of depressiviteit en niet zelden daaraan gerelateerde klachten ervaren ter hoogte van maag, darmen, hart en voortplantingsorganen, mag aan citroenmelisse gedacht worden. Dit ‘troostende’ kruid, dat de gemoedsinstelling verbetert en ontspannend werkt, geniet vooral de gunstige reputatie dat het de gevolgen van stress op lichamelijk vlak kan verlichten.
Afkomstig van het noordoostelijk Middellandse Zeegebied, is citroenmelisse tegenwoordig een tuinplant die nog zelden in het wild voorkomt. Het is een winterharde, meerjarige en heesterachtige plant die het liefst op een goede doorlatende, rijke grond in de halfschaduw groeit. De vierkante, behaarde stengels dragen eironde tot hartvormige, gekartelde en kruisgewijs tegenoverstaande bladeren (2 à 9 bij 1 à 5 cm). Die zijn frisgroen tot (bij veel zon) geelgroen, voelen ruw aan door hun fijne haartjes en vertonen onderaan uitspringende nerven en talrijke oliekliertjes. Bij kneuzing verspreiden ze een typische citroengeur en door hun citroensmaak (voornamelijk door citronella) vormen ze een dankbaar ingrediënt van infusies en desserts. Als melisse bloeit, is dat met schijnkransen van onopvallende, vuilwitte tot roze, tweelippige bloemen, die bijen aantrekken en andere insecten, zoals muggen, op afstand houden.
In de volksgeneeskunde werd dit ‘bijenkruid’ traditioneel ingezet om het hart ‘vrolijk te maken’, melancholie te verdrijven, de geest te ontspannen, zachter van gemoed te worden, de levenskracht te versterken, beter te slapen en het geheugen te verbeteren. Die inwerking op het autonome zenuwstelsel leidde ook tot toepassingen bij neurovegetatieve klachten, zoals menstruatiepijn, hoofdpijn, hartkloppingen, hoge bloeddruk, spijsverteringskrampen en indigestie. Omwille van die laatste werkingen komt melisse vaak voor in samengestelde kruidenpreparaten, zoals het ‘melissewater’ van de Karmelietenorde. Ook volgens het EMA verlicht citroenmelisse symptomen van stress, bevordert het de slaap en helpt het bij gastro-intestinale krampen, opzetting en winderigheid.1
Lees het gehele artikel vanaf pagina 29 in OrthoFyto 3/24.
Wilt u het gehele artikel als PDF bestand ontvangen? Bestel het dan hier voor 3,50.
Bronvermelding:
1. European Medicines Agency. Assesment report on Melissa officinamis L., folium. 14 May 2013. EMA/HPMC/196746/2012
2. Shakeri A, et al. Melissa officinalis L. - A review of its traditional uses, phytochemistry and pharmacology. J Ethnopharmacol. 2016 Jul 21;188:204-28.
3. Miraj S, et al. Melissa officinalis L: A Review Study With an Antioxidant Prospective. J Evid Based Complementary Altern Med. 2017 Jul;22(3):385-394.
4. Cases J, et al. Pilot trial of Melissa officinalis L. leaf extract in the treatment of volunteers suffering from mild-to-moderate anxiety disorders and sleep disturbances. Med J Nutrition Metab. 2011 Dec;4(3):211-218.
5. Bano A, et al. The possible "calming effect" of subchronic supplementation of a standardised phospholipid carrier-based Melissa officinalis L. extract in healthy adults with emotional distress and poor sleep conditions: results from a prospective, randomised, double-blinded, placebo-controlled clinical trial. Front Pharmacol. 2023 Oct 19;14:1250560.
6. Ballard CG, et al. Aromatherapy as a safe and effective treatment for the management of agitation in severe dementia: the results of a double-blind, placebo-controlled trial with Melissa. J Clin Psychiatry. 2002 Jul;63(7):553-8.
7. Akhondzadeh S, et al. Melissa officinalis extract in the treatment of patients with mild to moderate Alzheimer's disease: a double blind, randomised, placebo controlled trial. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2003 Jul;74(7):863-6.
8. Sadraei H, et al. Relaxant effect of essential oil of Melissa officinalis and citral on rat ileum contractions. Fitoterapia. 2003 Jul;74(5):445-52.
9. Vejdani R, et al. The efficacy of an herbal medicine, Carmint, on the relief of abdominal pain and bloating in patients with irritable bowel syndrome: a pilot study. Dig Dis Sci. 2006 Aug;51(8):1501-7.
10. Akbarzadeh M, et al. Effect of Melissa officinalis Capsule on the Intensity of Premenstrual Syndrome Symptoms in High School Girl Students. Nurs Midwifery Stud. 2015 Jun;4(2):e27001.
11. Mirabi P, et al. The Effect of Melissa Officinalis Extract on the Severity of Primary Dysmenorrha. Iran J Pharm Res. 2017 Winter;16(Suppl):171-177.
12. Alijaniha F, et al. Heart palpitation relief with Melissa officinalis leaf extract: double blind, randomized, placebo controlled trial of efficacy and safety. J Ethnopharmacol. 2015 Apr 22;164:378-84.
13. Shekarriz Z, et al. Effect of Melissa officinalis on systolic and diastolic blood pressures in essential hypertension: A double-blind crossover clinical trial. Phytother Res. 2021 Dec;35(12):6883-6892.