Geur en cognitie
08 Aug, 2024
Door Geert De Vuyst
Geur is het meest direct en veelal onvermijdelijk ‘actief bestanddeel’ waarover de aromatherapeut beschikt. Het reukzintuig staat in direct verband tot cruciale aspecten van onze gezondheid. Wat is de relatie tussen geur en autobiografische herinneringen? Speelt geur een rol bij het verwerven van kennis? Kan geur ondersteuning bieden bij neurodegeneratieve ziekten die leiden tot progressieve cognitieve achteruitgang?
In vergelijking tot andere dieren zou de mens over een slecht reukvermogen beschikken. In zijn review uit 2017 in Science voert McGann dit idee terug op het werk van de negentiende eeuwse neuro-anatoom Paul Broca, die opmerkte dat de reukkolf in mensen kleiner is dan in andere zoogdieren. Dit idee beïnvloedde de psychologie en filosofie van de 19e eeuw, met name het werk van Sigmund Freud, die geloofde dat de reukzin ‘meestal verschrompeld is’.1 Niets is echter minder waar. In 1991 identificeren Linda Brown Buck en Richard Axel de genen die coderen voor reukreceptoren. Hun onderzoekswerk werd in 2004 bekroond met de Nobelprijs voor de Fysiologie of Geneeskunde.2 Sindsdien is onderzoek naar het reukzintuig en de relatie tot cognitie in stijgende lijn. Daar zijn goede redenen voor. Het verband tussen het reukzintuig en de gezondheid is intussen aangetoond. En als ons reukvermogen vermindert of faalt, zullen we het weten. In hun position paper over reukstoornissen, editie 2023, benadrukken 45 auteurs de diepgaande impact van reukstoornissen (olfactory disfunction) op verschillende aspecten van het menselijk welzijn, waaronder kwaliteit van leven, voeding, sociale relaties en mentale gezondheid.3
Hoewel de aromatherapeut beschikt over een grote variatie aan geurende plantenextracten, is de therapeutische toepassing van essentiële oliën in het kader van cognitie allesbehalve vanzelfsprekend. Geurwaarneming is een subjectieve, persoonlijke ervaring. Onderzoek richt zich op de impact van individuele verschillen in geurwaarneming en persoonlijke geurvoorkeuren op cognitieve prestaties en stemming (mood). Een aantal aspecten van de geurbeleving beïnvloedt immers cognitieve processen. Hoe aangenaam wordt een geur ervaren? Hoe vertrouwd zijn we met een geur? Welke emotionele associaties worden door een geur opgeroepen?
geertdevuyst.be en aroma-tijdschrift.be
Lees het gehele artikel vanaf pagina 44 in OrthoFyto 4/24.
Wilt u het gehele artikel als PDF bestand ontvangen? Bestel het dan hier voor € 3,50.
Bronvermelding:
1. McGann JP. Poor human olfaction is a 19th‑century myth. Science 2017;356:6338.
2. Buck L & Axel R. A novel multigene family may encode odorant receptors: A molecular basis for odour reception. Cell 1991;65(1):175-87.
3. Whitcroft KL, Altundag A, Balungwe P, Boscolo-Rizzo P, Douglas R, et al. Position paper on olfactory dysfunction: 2023. Rhinology, 2023.
4. Proust M. De kant van Swann. De Bezige Bij, 2018.
5. Chu S & Downes JJ. Odour‑evoked Autobiographical Memories: Psychological Investigations of Proustian Phenomena. Chemical Senses 2000;25(1):111–116.
6. Pierzchajlo S, Jernsäther T, Fontana L, Almeida R & Olofsson JK. Olfactory Categorization Is Shaped by a Transmodal Cortical Network for Evaluating Perceptual Predictions. The Journal of Neuroscience 2024;44(22): e1232232024.
7. Moss M, Cook J, Wesnes K & Duckett P. Aromas of rosemary and lavender essential oils differentially affect cognition and mood in healthy adults. International Journal of Neuroscience 2003;113(1):15–38.
8. Ball EL, Owen-Booth B, Gray A, Shenkin SD, Hewitt J, et al. Aromatherapy for dementia. Cochrane Database of Systematic Reviews 2020;(8):CD003150.
9. Lewis JE, Poles J, Shaw DP, Karhu E, Khan SA, et al. The effects of twenty‑one nutrients and phytonutrients on cognitive function: A narrative review. Journal of Clinical and Translational Research 2021;7(4):14.
10. Haehner A, Tosch C, Wolz M, Klingelhoefer L, Fauser M, et al. Olfactory Training in Patients with Parkinson’s Disease. PLoS ONE 2013;8(4):e61680.
11. D'Andrea F, Tischler V, Dening T & Churchill A. Olfactory stimulation for people with dementia: A rapid review. Dementia 2022;21(5):1800–1824.