GABA, een slaapverwekkend stofje?

30 Jan, 2018

Door: Han Siem

In onze praktijk in Huizen krijgen we zeer frequent vragen van therapeuten waar we mee samenwerken of GABA als supplement kan worden ingezet in combinatie met diverse psychofarmaca waar hun patiënt op is ingesteld. Denk hierbij aan de combinatie van GABA als voedingssupplement met reguliere geneesmiddelen zoals een SSRI, een klassiek tricyclisch antidepressivum, een antipsychoticum of een benzodiazepine. Maar ook zijn er vaak vragen over de combinatie met lithium. GABA, het is een slaapverwekkend stofje maar enige alertheid is gewenst.

GABA (gamma-aminoboterzuur) is een belangrijke lichaamseigen neurotransmitter met een inhiberende functie in het centraal zenuwstelsel (CZS). Het wordt in de hersenen gesynthetiseerd uit glutaminezuur onder invloed van glutamaatdecarboxylase, met pyridoxaal-5-fosfaat als cofactor. Het komt in relatief hoge concentraties voor in het CZS, verspreid over een groot deel van de hersenen. De hoogste concentratie GABA bevindt zich in het nigrostriatale systeem. De grijze stof bevat ook hoge concentraties. Perifeer wordt het in zeer lage concentraties aangetroffen.¹ GABA heeft anticonvulsieve, sedatieve en anxiolytische effecten.² Via de receptoren GABAa en GABAb worden de meeste effecten gegenereerd. GABA remt als neurotransmitter de excitatoire activiteit van de neurotransmitter glutamaat. Stressgerelateerde symptomen kunnen ontstaan door onvoldoende werking van GABA in de hersenen, waardoor een overactiviteit van glutamaat ontstaat. Normaal gesproken remt GABA die overactiviteit. Het heeft een rustgevende en stressregulerende werking. De neurotransmitters GABA, serotonine en glutamaat spelen een belangrijke rol bij de regulatie van angst.^3-5 Reguliere geneesmiddelen met een agonistisch effect voor GABA zijn de benzodiazepinen, baclofen, en barbituraten. Ook alcohol en diverse kruiden kunnen het effect van GABA verhogen.

Als GABA oraal wordt toegediend als supplement kan het echter de bloed-hersenbarrière moeilijk passeren. De stressreducerende eigenschap van GABA na orale toediening is tot op heden nog niet verklaard en wetenschappelijk onderbouwd. Maar de ervaring wijst in de praktijk uit dat GABA als supplement goed kan worden ingezet bij diverse vormen van psychische stress. Mede door de beperkte passage naar de hersenen werkt GABA als voedingssupplement ook minder sterk dan de benzodiazepinen, die in het CZS krachtig aangrijpen op de GABA-receptorcomplex.

1. Rang HP, Dale MM, Ritter JM. (1999) Pharmacology (4th ed) Edinburgh
2. Abdou AM, Higashiguchi S, Horie K, Kim M, Hatta H, Yokogoshi H. Relaxation and immunity enhancement effects of gamma-aminobutyric acid (GABA) administration in humans. Biofactors 2006;26(3):201-8
3. Gorman JM. New molecular targets for antianxiety interventions. J Clin Psychiatry. 2003 ;64 Suppl 3:28–35.
4. Farmacotherapeutisch Kompas
5. Elliott KA, Jasper HH. Gammaaminobutyric acid. Physiol Rev . 1959 Apr;39(2):383–406.
6. Inoue K, Shirai T, Ochiai H, Kasao M, Hayakawa K, Kimura M, et al. Blood-pressure-lowering effect of a novel fermented milk containing gamma-aminobutyric acid (GABA) in mild hypertensives. Eur J Clin Nutr. 2003 Mar 10;57(3):490–5.
7. Yamakoshi J, Fukuda S, Satoh T, Tsuji R, Saito M, Obata A, et al. Antihypertensive and natriuretic effects of less-sodium soy sauce containing gamma-aminobutyric acid in spontaneously hypertensive rats. Biosci Biotechnol Biochem. 2007 Jan 23;71(1):165–73.
8. Savage K, Firth J, Stough C, Sarris J. GABA-modulating phytomedicines for anxiety: A systematic review of preclinical and clinical evidence. Phyther Res. 2017 Nov 23;