Immuno-psychiatrie
17 Feb, 2025
Door Frauke A. Depauw
De immuno-psychiatrie is een relatief nieuw onderzoeksgebied binnen de psychiatrie dat zich richt op het verband tussen de immuniteit, neuro-inflammatie en het voorkomen van psychiatrische stoornissen. Een compleet nieuw onderzoeksgebied is het niet. De eerste voorzichtige studies dateren van 1980, maar de term ‘immuno-psychiatrie’ wordt pas vanaf 2015 frequent gebruikt. Dit multidisciplinair onderzoeksgebied is dus nog niet helemaal ingeburgerd in de huidige psychiatrie, maar de geleverde studies zijn absoluut belofte- en hoopvol voor eenieder die lijdt aan één of meerdere psychiatrische stoornissen. Vooral de rol van pro-inflammatoire cytokines en een verhoogde microglia-activiteit blijken een sleutelrol te spelen.
De essentie van de immuno-psychiatrie is als volgt: psychiatrische aandoeningen zijn in feite lichamelijke ziekten die verder reiken dan het brein. Er zijn verstoringen in het immuunsysteem, die op hun beurt resulteren in verstoringen van het oude en emotionele brein en verstoringen in het hormonale stelsel, met allerlei veranderingen in emotie, gedrag en waarnemingen tot gevolg. Dit is een paradigmashift voor de huidige psychiatrie.1
Immunologische afwijkingen
Maar waar loopt het nu mis in het immuunsysteem? Er zijn belangrijke aanwijzingen dat de monocyten, macrofagen en microglia ('de tuinmannen van het brein') zich in een permanente stand van ontsteking bevinden bij patiënten met depressie, schizofrenie, bipolaire stoornis of andere psychiatrische aandoeningen.2,3 Ontstekingsstoffen, zoals pro-inflammatoire cytokines, kunnen hierdoor vanuit het bloed in het brein komen en daar nadelige effecten bewerkstelligen, zodat de functies van de hersenschors en het oude en emotionele brein verkeerdelijk beïnvloed worden. Maar daar blijft het niet bij, want ook de uitrijping van de T-cellen zou bij psychiatrische patiënten ernstig verstoord zijn.4,5 Dit zorgt ervoor dat er een onbalans is in de aanmaak van T-cellen, waardoor er ook op deze manier sneller pro-inflammatoire cytokines in het bloed en in het brein terechtkomen en op die manier neuro-inflammatie bewerkstelligen.
Lees het gehele artikel vanaf pagina 44 in OrthoFyto 1/25.
Wilt u het gehele artikel als PDF bestand ontvangen? Bestel het dan hier voor € 3,50.
Bronvermelding:
1. 'Immuno-psychiatrie, het immuunsysteem uit balans als oorzaak van psychiatrische aandoeningen'. Hemmo A. Drexhage. ISBN 9789085602286
2. Carvalho LA, Bergink V, Sumaski L, Wijkhuijs J, Hoogendijk WJ, et al. Inflammatory activation is associated with a reduced glucocorticoid receptor alpha/beta expression ratio in monocytes of inpatients with melancholic major depressive disorder. Transl Psychiatry. 2014 Jan 14;4(1):e344.
3. Arteaga-Henriquez G, Burger B, Weidinger E, Grosse L, Moll N, et al. Activation and deactivation steps in the tryptophan breakdown pathway in major depressive disorder: A link to the monocyte inflammatory state of patients. Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry. 2021 Apr 20;107:110226.
4. Vergaelen E, Schiweck C, Van Steeland K, Counotte J, Veling W, et al. A pilot study on immuno-psychiatry in the 22q11.2 deletion syndrome: A role for Th17 cells in psychosis? Brain Behav Immun. 2018 May;70:88-95.
5. Miller AH. Depression and immunity: a role for T cells? Brain Behav Immun. 2010 Jan;24(1):1-8.
6. Benros ME, Waltoft BL, Nordentoft M, Ostergaard SD, Eaton WW, et al. Autoimmune diseases and severe infections as risk factors for mood disorders: a nationwide study. JAMA Psychiatry. 2013 Aug;70(8):812-20.
7. Dickerson F, Jones-Brando L, Ford G, Genovese G, Stallings C, et al. Schizophrenia is Associated With an Aberrant Immune Response to Epstein-Barr Virus. Schizophr Bull. 2019 Sep 11;45(5):1112-1119.
8. Teicher, M.H., Gordon, J.B. & Nemeroff, C.B. Recognizing the importance of childhood maltreatment as a critical factor in psychiatric diagnoses, treatment, research, prevention, and education. Mol Psychiatry 27, 1331–1338 (2022).
9. Müller N, Krause D, Barth R, Myint AM, Weidinger E, et al. Childhood Adversity and Current Stress are related to Pro- and Anti-inflammatory Cytokines in Major Depression. J Affect Disord. 2019 Jun 15;253:270-276.
10. De Simone G, Mazza B, Vellucci L, Barone A, Ciccarelli M., et al. Schizophrenia Synaptic Pathology and Antipsychotic Treatment in the Framework of Oxidative and Mitochondrial Dysfunction: Translational Highlights for the Clinics and Treatment. Antioxidants 2023, 12, 975.
11. Leboyer M, Berk M, Yolken RH, Tamouza R, Kupfer D, Groc L. Immuno-psychiatry: an agenda for clinical practice and innovative research. BMC Med. 2016 Oct 28;14(1):173.