Medicijnbijwerkingen en kinderen
07 Oct, 2019
Door: Han Siem
Werking en bijwerking van een medicament zijn helaas onlosmakelijk met elkaar verbonden. Van de reguliere, geregistreerde geneesmiddelen zijn veel bijwerkingen opgenomen in de officiële productmonografieën. Onder meer te vinden op de site van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen.1 Maar over medicatie bij kinderen, zeker in combinatie met suppletie, bestaat veel onduidelijkheid. En dus ook over mogelijke bijwerkingen.
Op het gebied van farmacokinetiek en –dynamiek zijn er grote verschillen tussen zowel kinderen en volwassenen als tussen pasgeborenen en kleine kinderen. Heel vaak worden aan jonge kinderen geneesmiddelen voorgeschreven die niet bij een kind in deze leeftijdscategorie zijn onderzocht. Het gaat dan om ‘off-label’-geneesmiddelgebruik.
Wanneer een nieuw geneesmiddel op de markt wordt gebracht is er nog relatief weinig ervaring mee opgedaan en zijn gegevens over de mogelijke bijwerkingen dus ook nog beperkt. Het toepassen van gloednieuwe geneesmiddelen is daarom niet altijd zonder risico; er zijn praktijkvoorbeelden waarbij een middel na introductie toch weer van de markt werd genomen in verband met onverwacht opgetreden schade. De World Health Organisation (WHO) hanteert de volgende definitie van een bijwerking: ‘A side effect is a harmful and/or unintended effect that accompanies the use of a drug in a usual dose for prevention, diagnose or treatment of a disease or condition.’
Kinderen reageren veel gevoeliger op geneesmiddelen en nutriënten dan volwassenen vanwege een onvoldoende ontwikkelde nier-leverfunctie en daardoor mindere metabolisering, een kleiner verdelingsvolume en een andere receptorgevoeligheid. Zo kan medicatie een invloed hebben op het centraal zenuwstelsel maar ook op de groei van het skelet en de ontwikkeling van het gebit. Arts en therapeut dienen daar rekening mee te houden bij het doseren en toepassen van medicatie; over de veiligheid bij kinderen is veelal nog niets bekend of het middel is pas toegestaan vanaf een bepaalde leeftijd. Bekende effecten bij volwassenen kunnen niet zomaar worden geëxtrapoleerd naar kinderen; het is niet zonder meer veilig om de dosering voor het kind af te leiden van de dosisinformatie voor de volwassene.
- www.cbg-meb.nl
- www.ntvg.nl
- KNMP. Handleiding Geneesmiddelsubstitutie (version date 2013. Acces date 18-4-2016)
- Eindrapport vervolgonderzoek medicatieveiligheid. Ministerie VWS 2017.
- www.lareb.nl
- Bijl et al. Farmacotherapie. In: Bindels. Kindergeneeskunde. Houten: Bohn Stafleu van Loghum, 2007. Praktische Huisartsgeneeskunde
- Horikx. Kinderen van de rekening. Pharm Weekbl 2004,139-915-7