Cortisol grillig bij depressie

22 May, 2017

Depressie is een ziekte die samenhangt met stress. In de lichamelijke reactie op stress speelt het hormoon cortisol een belangrijke rol. UMCG-onderzoeker Sanne Booij bestudeerde het verband tussen cortisolwaarden en depressieve klachten. Zij is werkzaam als senior onderzoeker bij het Centrum Integrale Psychiatrie, en heeft dit voorjaar twee prijzen in ontvangst genomen voor haar proefschrift dat ging over de werking van stresshormonen bij depressie .

Ze kreeg de prijzen voor haar gehele proefschrift en voor de beste lekensamenvatting. De prijzen werden uitgereikt door de onderzoeksschool BCN van de Rijksuniversiteit Groningen (RuG). BCN omvat en coördineert het onderzoek op het gebied van gedrag- en neurowetenschappen dat aan de RuG plaatsvindt.

In haar proefschrift onderzocht ze de rol van stresshormonen bij depressie. Ze vond dat verhogingen in het stresshormoon cortisol in het dagelijks leven bij veel mensen direct samenhing met verslechtering van de stemming. Daarnaast vond ze dat de afgifte van cortisol bij psychosociale stress veranderde naarmate depressieve klachten meer chronisch werden: bij chronische depressieve klachten leek cortisol minder afgegeven te worden. Mogelijk raakt het stress-systeem uitgeput of is het een aanpassing van het lichaam om te voorkomen dat er teveel energie wordt verbruikt. Stresshormonen lijken dus een belangrijke, maar complexe rol te spelen bij het ontstaan en beloop van depressieve klachten.

Onderzoek naar de biologische processen die een rol spelen bij het ontstaan en het beloop van depressie richt zich met name op het menselijk stresssysteem. De lichamelijke reactie op stress vindt onder andere plaats in de hypothalamus, de hypofyse en de bijnieren, samen de HHB-as genoemd. Deze as reguleert de afgifte van hormonen op het moment dat iemand stress ervaart. Booij stelt in haar proefschrift dus vast dat de hoeveelheid cortisol die de HHB-as produceert tijdens een stressvolle taak sterk uiteenloopt bij mensen met een depressie: bij mensen met acute depressieve klachten is de cortisol-stressreactie verhoogd, maar bij mensen met langer aanhoudende of terugkerende klachten is de reactie juist verlaagd. Ook cortisolwaarden zoals gemeten in het dagelijks leven bleken sterk te verschillen tussen proefpersonen en varieerden bovendien sterk over de tijd. Daarom concludeert Booij dat cortisol niet geschikt is als middel om depressie aan te tonen.

Een samenvatting van het 2015 proefschrift is hier te vinden.

Bron:
Booij, S. 2015 Dynamics of the human stress system in depression: A combined population- and person-based approach to assess long-term changes and daily life fluctuations. [Groningen]: University of Groningen. 218 p.