De darm-breinas en cognitieve functie

09 Apr, 2018

Door: Laura Steenbergen

Onderzoek naar mentale functies is van oudsher voornamelijk gebaseerd op het bestuderen van de verschillende dysfuncties in het mentaal functioneren. Daarnaast wordt het nut en de toepasbaarheid van wetenschappelijk onderzoek vaak geformuleerd in termen van het reduceren van lasten met betrekking tot dysfuncties, het behandelen van stoornissen, of het genezen van aandoeningen. Maar voorkomen is beter dan genezen en wanneer het gaat om mentale gezondheid is de mogelijkheid tot voorkomen wellicht nog vrij onbelicht.

Mentale gezondheid kan gedefinieerd worden als een staat van welzijn waarin een individu zijn/haar mogelijkheden kan realiseren, kan omgaan met de normale spanningen van het dagelijks leven, productief en vruchtbaar kan werken, en een bijdrage aan zijn/haar samenleving kan leveren.¹ Wat kunnen we doen om een dergelijke staat te bereiken en behouden? Nergens lijken individuele verschillen een grotere rol te spelen. Een veelvoud aan dierexperimenten biedt ondersteuning voor de hypothese dat microbiota, de darmen en het brein ingezet kunnen worden om negatieve effecten van stress te voorkomen of reduceren.² Kunnen we die kennis gebruiken om mentaal functioneren en geestelijke gezondheid bij mensen te verbeteren?

Cognitieve neurowetenschappers buigen zich over de vraag hoe neurale mechanismen bijdragen aan mentale functies als aandacht, geheugen, bewustzijn en emotie. Functies die een cruciale rol spelen in gedragsstoornissen, persoonlijkheidskenmerken, intelligentie, veroudering, etc. Cognitieve neurowetenschappers zien het brein, als onderdeel van het centrale zenuwstelsel, als de biologische basis voor deze functies. Neuronale activiteit hangt samen met alles wat men voelt, denkt en doet. Hoe die mechanismen exact werken en hoe ze zodanig aangewend kunnen worden dat we die kennis in ons voordeel kunnen gebruiken, verdient echter nog het nodige onderzoek.

Onder invloed van maatschappelijke vraagstukken en nieuwe wetenschappelijke inzichten, vinden momenteel verschuivingen in het wetenschappelijk onderzoek plaats met betrekking tot die werkingsmechanismen en hoe daarop ingespeeld kan worden. Zo is de laatste jaren de interesse in en het onderzoek naar mogelijkheden om cognitieve functies van gezonde mensen te verbeteren sterk gegroeid.³ Cognitieve functies stellen de mens in staat om doelgericht mentale processen te reguleren en daarnaast flexibel genoeg te zijn om zich aan te passen aan de eisen die de omgeving aan hem stelt. Het verbeteren van dergelijke functies zou kunnen bijdragen aan het tot stand brengen van een staat van mentale gezondheid, en aan het voorkomen van dysfuncties en/of stoornissen, nog voordat er enig teken van een dergelijke dysfunctie of stoornis is.

1. World Health Organisation. Mental health: strengthening our response (Fact Sheet #220). 2016.
2. Rea K, Dinan TG, Cryan JF. The microbiome: A key regulator of stress and neuroinflammation. Neurobiol Stress. 2016;4:23–33.
3. Colzato LS. Theory-Driven Approaches to Cognitive Enhancement. Spinger Nature; 2017.
4. Mayer EA, Knight R, Mazmanian SK, Cryan JF, Tillisch K. Gut microbes and the brain: paradigm shift in neuroscience. J Neurosci. 2014;34(46):15490–6.
5. Foster JA, Rinaman L, Cryan JF. Stress & the gut-brain axis: Regulation by the microbiome. Neurobiol Stress. 2017;7:124–36.
6. Steenbergen L, Jongkees BJ, Sellaro R, Colzato LS. Tryptophan supplementation modulates social behavior: A review. Neurosci Biobehav Rev. 2016;64.
7. Shaw KA, Turner J, Del Mar C. Tryptophan and 5‐Hydroxytryptophan for depression. Cochrane Libr. 2002;
8. Jongkees BJ, Hommel B, Kühn S, Colzato LS. Effect of tyrosine supplementation on clinical and healthy populations under stress or cognitive demands—A review. J Psychiatr Res. 2015;70:50–7.
9. Wang WW, Qiao SY, Li DF. Amino acids and gut function. Amino Acids. 2009;37(1):105–10.
10. Mayer EA, Tillisch K, Gupta A. Gut/brain axis and the microbiota. J Clin Investigation. 2015;125(3):926.
11. McFarland LV. Use of probiotics to correct dysbiosis of normal microbiota following disease or disruptive events: a systematic review. BMJ Open. 2014;4(8):e005047.
12. Gareau MG. Microbiota-gut-brain axis and cognitive function. Microbial endocrinology: The microbiota-gut-brain axis in health and disease. Spinger New York; 2014. p. 357–71.
13. Wallace CJK, Milev R. The effects of probiotics on depressive symptoms in humans: a systematic review. Ann Gen Psychiatry. 2017;16:14.
14. Steenbergen L, Sellaro R, van Hemert S, Bosch J a., Colzato LS. A randomized controlled trial to test the effect of multispecies probiotics on cognitive reactivity to sad mood. Brain Behav Immun. Elsevier Inc.; 2015;48:258–64.
15. Huang R, Wang K, Hu J. Effect of probiotics on depression: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Nutrients. 2016;8(8):483.