De pathofysiologie van long covid

02 Feb, 2023

Door Marloes van Heijningen-Waanders

Er ontstaat steeds meer inzicht in de complexe pathofysiologie van long covid. Dit biedt aanknopingspunten voor interventies, of op zijn minst voor de ontwikkeling ervan. Er is meer duidelijkheid verkregen over de twee hoofdmechanismen, maar het ziektebeeld blijft desondanks heterogeen. Dit artikel is een update van de stand van zaken zoals die beschreven is in OrthoFyto 2020-3.

Verschillende definities voor het langdurig blijven bestaan van klachten na infectie met het SARS-CoV-2 virus zijn inmiddels de revue gepasseerd. In onze vorige editie Revalideren van Covid gebruikten we de term Covid Syndroom (CCS) voor symptomen die langer dan vier weken aanhouden na een SARS-CoV-2 infectie. In december 2021 definieerde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) de aandoening als volgt: long covid of het postcovidsyndroom verwijst naar symptomen die minstens twee maanden aanhouden bij individuen na een eerder doorgemaakt SARS-CoV-2-infectie. Symptomen manifesteren zich meestal binnen drie maanden na het begin van de acute infectie en kunnen bovendien niet verklaard worden door een alternatieve diagnose. Vanwege het heterogene ziektebeeld is het moeilijk een exacte incidentie van long covid vast te stellen. Het wordt evenwel geschat op 10-35%. Duidelijk is dat het miljoenen mensen wereldwijd, zowel volwassenen als kinderen, treft en het een aanzienlijke impact heeft op de dagelijkse activiteiten en het sociale leven.

Lees het gehele artikel vanaf pagina 10 in OrthoFyto 1/23.

Wilt u het gehele artikel als PDF bestand ontvangen? Bestel het dan hier voor € 3,50.

Bronvermelding:
1. Buonsenso D, Di Gennaro L, De Rose C, Morello R, D’Ilario F, Zampino G, et al. Long-term outcomes of pediatric infections: from traditional infectious diseases to long covid. Future Microbiol. 2022 May;17:551–571.
2. Castanares-Zapatero D, Chalon P, Kohn L, Dauvrin M, Detollenaere J, Maertens de Noordhout C, et al. Pathophysiology and mechanism of long covid: a comprehensive review. Ann Med. 2022 Dec;54(1):1473–1487.
3. Bonaventura A, Vecchié A, Dagna L, Martinod K, Dixon DL, Van Tassell BW, et al. Endothelial dysfunction and immunothrombosis as key pathogenic mechanisms in COVID-19. Nat Rev Immunol. 2021 May;21(5):319–329.
4. Pretorius E, Vlok M, Venter C, Bezuidenhout JA, Laubscher GJ, Steenkamp J, et al. Persistent clotting protein pathology in Long covid/Post-Acute Sequelae of COVID-19 (PASC) is accompanied by increased levels of antiplasmin. Cardiovasc Diabetol. 2021 Aug 23;20(1):172.
5. Scurati R, Papini N, Giussani P, Alberti G, Tringali C. The Challenge of Long covid-19 Management: From Disease Molecular Hallmarks to the Proposal of Exercise as Therapy. Int J Mol Sci. 2022 Oct 14;23(20):12311.
6. Wang EY, Mao T, Klein J, Dai Y, Huck JD, Jaycox JR, et al. Diverse functional autoantibodies in patients with COVID-19. Nature. 2021 Jul;595(7866):283–288.
7. Silva CC, Bichara CNC, Carneiro FRO, Palacios VR da CM, Berg AVSV den, Quaresma JAS, et al. Muscle dysfunction in the long coronavirus disease 2019 syndrome: Pathogenesis and clinical approach. Rev Med Virol. 2022 Nov;32(6):e2355.
8. Silverio R, Gonçalves DC, Andrade MF, Seelaender M. Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) and Nutritional Status: The Missing Link? Adv Nutr. 2021 Jun 1;12(3):682–692.
9. Singh S, Kola P, Kaur D, Singla G, Mishra V, Panesar PS, et al. Therapeutic Potential of Nutraceuticals and Dietary Supplements in the Prevention of Viral Diseases: A Review. Front Nutr. 2021;8:679312.
10. Barrea L, Grant WB, Frias-Toral E, Vetrani C, Verde L, de Alteriis G, et al. Dietary Recommendations for Post-COVID-19 Syndrome. Nutrients. 2022 Mar 20;14(6):1305.
11. Calder PC, Carr AC, Gombart AF, Eggersdorfer M. Optimal Nutritional Status for a Well-Functioning Immune System Is an Important Factor to Protect against Viral Infections. Nutrients. 2020 Apr 23;12(4):E1181.
12. Wang J, Liu S, Li G, Xiao J. Exercise Regulates the Immune System. Adv Exp Med Biol. 2020;1228:395–408.