Voeding en endometriose
29 Nov, 2023
Door: Esmay L. van der Wal
Endometriose is een gynaecologische aandoening die wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van endometriumweefsel buiten de baarmoeder, wat kan leiden tot ontstekingen en chronische pijn. Het exacte ontstaan en ontwikkelingsmechanisme van de aandoening zijn nog steeds onduidelijk. Desondanks wordt verondersteld dat verschillende factoren, zoals anatomische, hormonale, immunologische, genetische en epigenetische factoren kunnen bijdragen aan de ontwikkeling ervan. De mogelijke nadelen van hormonale behandelingen en chirurgie lijken tot gevolg te hebben dat de aandacht steeds vaker uitgaat naar minder invasieve en niet-farmacologie behandelingen. Voornamelijk voeding- en leefstijlinterventies blijken steeds vaker een rol te spelen in behandeladviezen voor endometriose binnen de (complementaire) gezondheidszorg.
De exacte oorzaak van endometriose is tot op heden nog niet geheel duidelijk. De meest geaccepteerde theorie is de retrograde menstruatietheorie, waarbij endometriumcellen tijdens de menstruatie terugvloeien in de baarmoeder en in de bekkenholte ontsnappen.
Symptomen als pijn in buik en bekken, dysmenorroe, zware menstruatiebloedingen, prikkelbaar darmsyndroom, onvruchtbaarheid, dyspareunie, ontstekingen in het bekken, evenals een eerdere diagnose van een ovariumcyste, zijn vaak aanleiding voor verder onderzoek en de uiteindelijke diagnose endometriose bij vrouwen die om hulp vragen via hun huisarts. De symptomen van de aandoening hebben veelal een negatief effect op het werkvermogen, de sociale relaties en de seksuele prestaties.
Bij vrouwen met endometriose blijkt er sprake van een verminderde fagocytosecapaciteit en een verhoogde activering van de NF-kB pathways, wat leidt tot upregulatie van pro-inflammatoire cytokines (TNF-α, IL-1β en IL-6), pro-angiogene factoren (waaronder VEGF), groeifactoren en adhesiemoleculen. Het immuunsysteem kan hierdoor ontregeld raken en dit kan vervolgens leiden tot chronische ontstekingen en verminderde immuunsurveillance, waardoor vreemd weefsel aan de detectie van het immuunsysteem kan ontsnappen. Deze veranderingen kunnen angiogenese (de vorming van nieuwe bloedvaten vanuit bestaande bloedvaten) en het overleven van endometriumcellen in het peritoneum bevorderen.1
Lees het gehele artikel vanaf pagina 22 in OrthoFyto 6/23.
Wilt u het gehele artikel als PDF bestand ontvangen? Bestel het dan hier voor € 3,50.
Bronvermelding:
1. Zondervan KT, Becker CM & Missmer SA (2020). Endometriosis. The New England journal of medicine, 382(13), 1244–1256.
2. Levy M, Kolodziejczyk AA, Thaiss, CA & Elinav, E. (2017). Dysbiosis and the immune system. Nature reviews. Immunology, 17(4), 219–232.
3. Ling Z, Liu X, Luo Y, Wu X, Yuan L, Tong X, Li L & Xiang C. (2013). Associations between vaginal pathogenic community and bacterial vaginosis in Chinese reproductive-age women. PloS one, 8(10), e76589.
4. Pundir J, Omanwa K, Kovoor E, Pundir V, Lancaster G & Barton-Smith P. (2017). Laparoscopic Excision Versus Ablation for Endometriosis-associated Pain: An Updated Systematic Review and Meta-analysis. Journal of minimally invasive gynecology, 24(5), 747–756.
5. Barnard ND, Holtz DN, Schmidt N, Kolipaka S, Hata E, Sutton M, Znayenko-Miller T, Hazen ND, Cobb C & Kahleova H. (2023). Nutrition in the prevention and treatment of endometriosis: A review. Frontiers in nutrition, 10, 1089891.
6. Schwartz NRM, Afeiche MC, Terry KL, Farland LV, Chavarro JE, Missmer SA & Harris HR. (2022). Glycemic Index, Glycemic Load, Fiber, and Gluten Intake and Risk of Laparoscopically Confirmed Endometriosis in Premenopausal Women. The Journal of nutrition, 152(9), 2088–2096.
7. Andrisani A, Donà G, Brunati AM, Clari G, Armanini D, Ragazzi E, Ambrosini G & Bordin L. (2014). Increased oxidation-related glutathionylation and carbonic anhydrase activity in endometriosis. Reproductive biomedicine online, 28(6), 773–779.
8. Ngô C, Chéreau C, Nicco C, Weill B, Chapron C & Batteux F. (2009). Reactive oxygen species controls endometriosis progression. The American journal of pathology, 175(1), 225–234.
9. Anastasi E, Scaramuzzino S, Viscardi MF, Viggiani V, Piccioni MG, Cacciamani L, Merlino L, Angeloni A, Muzii L & Porpora MG. (2023). Efficacy of N-Acetylcysteine on Endometriosis-Related Pain, Size Reduction of Ovarian Endometriomas, and Fertility Outcomes. International journal of environmental research and public health, 20(6), 4686.
10. Dragsted LO, Pedersen A, Hermetter A, Basu S, Hansen M, Haren GR, Kall M, Breinholt V, Castenmiller JJ, Stagsted J, Jakobsen J, Skibsted L, Rasmussen SE, Loft S & Sandström B. (2004). The 6-a-day study: effects of fruit and vegetables on markers of oxidative stress and antioxidative defense in healthy nonsmokers. The American journal of clinical nutrition, 79(6), 1060–1072.
11. Peyneau M, Kavian N, Chouzenoux S, Nicco C, Jeljeli M, Toullec L, Reboul-Marty J, Chenevier-Gobeaux C, Reis FM, Santulli P, Doridot L, Chapron C & Batteux F. (2019). Role of thyroid dysimmunity and thyroid hormones in endometriosis. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 116(24), 11894–11899.
12. van Haaps A, Wijbers J, Schreurs A & Mijatovic V. (2023). A better quality of life could be achieved by applying the endometriosis diet: a cross-sectional study in Dutch endometriosis patients. Reproductive biomedicine online, 46(3), 623–630.
13. Yalçın Bahat P, Ayhan I, Üreyen Özdemir E, İnceboz Ü & Oral E. (2022). Dietary supplements for treatment of endometriosis: A review. Acta biomedica : Atenei Parmensis, 93(1), e2022159.
14. Nodler JL, DiVasta AD, Vitonis AF, Karevicius S, Malsch M, Sarda V, Fadayomi A, Harris HR & Missmer SA. (2020). Supplementation with vitamin D or ω-3 fatty acids in adolescent girls and young women with endometriosis (SAGE): a double-blind, randomized, placebo-controlled trial. The American journal of clinical nutrition, 112(1), 229–236.
15. Huijs E & Nap A. (2020). The effects of nutrients on symptoms in women with endometriosis: a systematic review. Reproductive biomedicine online, 41(2), 317–328.
16. Amini L, Chekini R, Nateghi MR, Haghani H, Jamialahmadi T, Sathyapalan T & Sahebkar A. (2021). The Effect of Combined Vitamin C and Vitamin E Supplementation on Oxidative Stress Markers in Women with Endometriosis: A Randomized, Triple-Blind Placebo-Controlled Clinical Trial. Pain research & management, 2021, 5529741.