Waarom mensen moeilijk tot bewegen zijn te brengen
30 Nov, 2021
Door Mirjam Stuij
Overgewicht en te weinig lichaamsbeweging zijn belangrijke factoren bij het ontstaan en verdere verloop van diabetes type 2.1 Zorgverleners hebben vooral de taak hun patiënten te stimuleren meer te gaan bewegen. Een promotieonderzoek in de reguliere zorg2,3 laat zien waarom dat niet gemakkelijk is en bepleit dat zorgverleners op een andere manier naar het onderwerp ‘beweegzorg’ leren kijken.
In veel behandelrichtlijnen voor type 2 diabetes is het beweeggedrag een van de eerste onderwerpen om na een diagnose aandacht aan te besteden. In de spreekkamer vraagt de aansporing meer te gaan bewegen om een vertaalslag van knowing what naar knowing how. Veel begeleidingsstrategieën van zorgverleners lijken vooral gericht op het ‘weten wat’: kennis overbrengen over het belang van bewegen bij diabetes. Dat is iets anders dan weten hoe meer bewegen in het dagelijks leven is in te passen. Die vertaalslag begint vaak met een inventarisatie van wat een patiënt doet. Een volgende stap is om te bespreken hoe iemand meer kan gaan bewegen; via advies en informatie ‘op maat’4, goed aangepast op de persoon. Die stap blijkt in praktijk nog niet zo gemakkelijk.
Zo is in de reguliere zorg beweeggedrag veelal opgenomen in het protocol: zorgverleners kunnen in het digitale systeem aanvinken of iemand voldoende beweegt of niet. Dit kan voor patiënten voelen alsof ze ter verantwoording worden geroepen, zeker als het keer op keer wordt bevraagd. ‘Nog even en ik ga het klooster in’, verzuchtte mevrouw Sital toen ze vertelde over alle leefregels die elke keer weer aan bod kwamen bij de praktijkondersteuner. Dat de vraag is opgenomen in het protocol legitimeert dat die wordt gesteld; dat erkennen zowel zorgverleners als mensen met type 2 diabetes. Niemand die zal (durven) zeggen dat meer bewegen niet verstandig is. Maar als de vertaalslag naar het ‘hoe dan’, om wat voor reden dan ook, uitblijft kan dat frustratie opleveren.
www.mulierinstituut.nl
www.stzverhalen.nl
Lees het gehele artikel vanaf pagina 18 in OrthoFyto 6/21
Wilt u het gehele artikel als PDF bestand ontvangen? Bestel het dan hier voor € 3,50.
Bronvermelding:
1. NHG. NHG-standaard Diabetes mellitus type 2. Versie 5.4. Beschikbaar via richtlijnen.nhg.org. Geraadpleegd 2021 oktober 8.
2. Stuij, M. Physical activity in type 2 diabetes care. A critical narrative study. Amsterdam: Vrije Universiteit; 2021.
3. Stuij, M. Beweging in de type 2-diabeteszorg. Lekenpraatje. Utrecht: Mulier Instituut; 2021.
4. NHG. NHG-Zorgmodule Leefstijl. Versie 2015. Beschikbaar via www.nhg.org. Geraadpleegd 2021 september 23.
5. WHO. Guidelines on physical activity and sedentary behaviour. 2020 November 25. www.who.int Geraadpleegd 2021 september 23.
6. Bas van de Goor Foundation. De Nationale Diabetes Challenge. Geraadpleegd 2021 september 23.
7. Stuij, M., van Maarschalkerweerd, P., Dedding, C., Camfferman, R., Seidell, J. & Halberstadt, J. ‘Deze woorden over mijn gewicht vind ik goed…’ Inzichten voor zorgprofessionals die met kinderen praten. Amsterdam/ Utrecht: Care for Obesity/Mulier Instituut, 2021. Geraadpleegd 2021 oktober 8.
8. Stuij, M., van Maarschalkerweerd, P., Seidell, J., Halberstadt, J. & Dedding, C. Youth perspectives on weight-related words used by healthcare professionals. Child: Care, Health and Development. 2020 February 10.