Psychosociale stress en het beloop van Covid-19
07 Oct, 2021
Door: Vera van Randwijck
Tegenwoordig weten we dat psychosociale stress vele gezichten kent en waarschijnlijk ook van invloed is op de gevoeligheid voor SARS-CoV-2 en het beloop van Covid-19. Psychosociale stress vanwege de langdurende pandemie en de restrictieve maatregelen kan, evenals al aanwezige stress, beschouwd worden als promotor van de virale infectie.1 Een lage sociaaleconomische status gaat vaak gepaard met een hogere stress-ervaring en ernstiger Covid-19-gevolgen.
In 1960 werd ontdekt dat infecties bij dieren veel heftiger verliepen in een stressvolle omgeving. Het opende een nieuw veld van onderzoek: de psychoneuro-immunologie. Stress laat zich tweezijdig zien hierin. Aan de ene kant wijst onderzoek uit dat acute stress het immuunsysteem op scherp zet waardoor het heel effectief pathogene buitenstaanders weet af te weren. Aan de andere kant kan chronische stress het immuunsysteem totaal uitputten en vatbaar voor ziektes achterlaten. Psychosociale stress kan zowel op het aangeboren als op het specifieke, verworven immuunsysteem effect hebben.
De huid en slijmvliezen zijn een eerste lijn van verdediging met mechanische en biochemische barrières. Deze barrières blijken dynamisch en reageren op stress. De cel-celverbindingen kunnen verstoord worden met vele gevolgen in de huid maar ook in de bloed-hersenbarrière en darmepitheel, waardoor het gemakkelijker wordt voor pathogenen om naar binnen te komen.
Het immuunsysteem is een ingewikkeld geheel aan acties en reacties. Er zijn ziektes door het ontbreken van de juiste actie van het immuunsysteem en er zijn evenveel schadelijke effecten van een te actief immuunsysteem. Stress moduleert beide kanten op, afhankelijk van het soort stress. Zo kan langdurige stress door het chronisch verhoogde cortisol ertoe leiden dat het immuunsysteem te weinig gelegenheid krijgt (van de hypothalamus) om zich te herstellen en holt ’t zichzelf uit. We zien dat cortisol de werking van naturalkillercellen onderdrukt en ook de transcriptie van proinflammatoire cytokinen.
Zoals we weten remt cortisol het immuunsysteem. We zien dit terug in een verlaagde effectiviteit van het aangeboren immuunsysteem in slijmvliezen in mond, longen en ook darmen. Die worden gevoeliger voor infecties bij langdurige stress. We kennen allemaal het effect van ontspanning na een lange tijd van stress: juist in de vakantie word je dan ziek.
Lees het gehele artikel vanaf pagina 44 in OrthoFyto 5/21.
Wilt u het gehele artikel als PDF bestand ontvangen? Bestel het dan hier voor € 3,50.
Bronvermelding:
1. Peters, E. M. J., Schedlowski, M., Watzl, C & Gimsa, U. (2021). To stress or not to stress: Brain-behavior-immune interaction may weaken or promote the immune response to SARS-CoV-2. Neurobiology of Stress, 14.
2. Straub RH, Buttgereit F, Cutolo M. Alterations of the hypothalamic-pituitary-adrenal axis in systemic immune diseases - a role for misguided energy regulation. Clin Exp Rheumatol. 2011 Sep-Oct;29(5 Suppl 68):S23-31. Epub 2011 Oct 21. PMID: 22018180.
3. Kempuraj, D., Selvakumar, G. P., Ahmed, M. E., Raikwar, S. P., Thangavel, R., Khan, A., Zaheer, S. A., Iyer, S. S., Burton, C., James, D & Zaheer, A. (2020). COVID-19, Mast Cells, Cytokine Storm, Psychological Stress, and Neuroinflammation. Neuroscientist, 26(5–6), 402–414.
4. Chai, P., Yu, J., Ge, S., Jia, R & Fan, X. (2020). Genetic alteration, RNA expression, and DNA methylation profiling of coronavirus disease 2019 (COVID-19) receptor ACE2 in malignancies: A pan-cancer analysis. Journal of Hematology and Oncology, 13(1).