Ziek van de lucht binnenshuis

13 Feb, 2020

Door: Karlien Bongers

Verduurzamen met het oog op het klimaat is in. Het energieverbruik in Europa wordt voor veertig procent bepaald door zogenaamde gebouwde omgeving, waarvan de helft opgaat aan verwarmen. In het klimaatakkoord van zomer 2018 is dan ook afgesproken dat in 2050 zeven miljoen woningen geen aardgas meer hebben. Dat betekent dat er, naast het stimuleren van duurzame warmte en elektriciteit, ingezet wordt op isolatie van onze huizen. Maar luchtdicht isoleren kan consequenties hebben voor het binnenklimaat.

De luchtkwaliteit in een gebouw wordt bepaald door de interactie van verschillende factoren, zoals het gehalte aan zuurstof en CO₂, de hoeveelheid vocht en de mate van vervuiling in de lucht. Vervuiling van de lucht binnenshuis wordt met name veroorzaakt door fijnstof, gassen zoals formaldehyde, radon, thoron, ozon en koolmonoxide, vluchtige organische stoffen (VOS) en schimmels.¹

Fijnstof is een verzamelnaam voor in de lucht zwevende deeltjes die verschillen in herkomst, grootte en chemische samenstelling, met als gemene deler dat ze kleiner zijn dan tien micrometer. Hoe fijner (is kleiner), hoe verder de deeltjes de longen kunnen binnendringen. Ultrafijne deeltjes zouden zelfs direct in de bloedbaan kunnen komen. Fijnstof ontstaat door verbranding van bijvoorbeeld benzine, steenkool en hout, wrijving (malen van stoffen of afschuren van banden en wegdek) en verdamping, bijvoorbeeld van zeewater. Bepaalde delen van fijnstof, zoals zeezout, dragen bij aan de totale hoeveelheid fijnstof, maar zijn op zichzelf minder schadelijk. Belangrijke bronnen van fijnstof zijn auto-, trein- en vliegverkeer, industriële activiteiten inclusief elektriciteitscentrales, stro en gedroogde mest van veebedrijven, natuurlijke bronnen (zeezout en Saharastof) en alledaagse activiteiten van mensen zoals verwarming van woningen, bereiding van eten en roken. Fijnstof leidt tot vervroegde veroudering en kan bij mensen met longaandoeningen en hartvaatziekten leiden tot klachten. Naar schatting veroorzaakt fijnstof vijf procent van de totale ziektelast in Nederland en verkort het de levensverwachting met een jaar.²

1. Fast T, M. van Bruggen M. Beoordelingskader Gezondheid en Milieu: GSM- basisstations, Legionella, radon, fijnstof en geluid door wegverkeer. 2004; RIVM Rapport 609031001
2. Dossier ‘Fijnstof’. 2013; RIVM hoofdstuk4, ‘Effecten’
3. Campbell AW, Thrasher JD, Gray MR, Vojdani A. Mold and mycotoxins: effects on the neurological and immune systems in humans. Adv Appl Microbiol. 2004; 55:375-406
4. Belpomme D, CampagnacC, Irigaray P. Reliable disease biomarkers characterizing and identifying electrohypersensitivity and multiple chemical sensitivity as two etiopathogenic aspects of a unique pathological disorder. Rev Environ Health. 2015; 30(4):251-71
5. van Holsteijn RCA, Li WL. Eindrapport monitoring onderzoek naar de binnenluchtkwaliteit- en energieprestaties van ventilatiesystemen in de woningbouw. Consortium Monicair. 2014