Ketogeen bij alzheimer: veilig en effectief?

10 Feb, 2022

De ziekte van Alzheimer is momenteel de meest voorkomende neurodegeneratieve aandoening. Naast verstoringen in bèta-amyloïd en tau, zorgt neuroinflammatie voor een verminderde werking van het aangeboren immuunsysteem in het centrale zenuwstelsel. De glucosestofwisseling lijkt een belangrijke rol te spelen bij het ontstaan van de aandoening. Toepassing van een ketogeen dieet ligt dan ook voor de hand.

Hyperglycaemie veroorzaakt oxidatieve stress en neurodegeneratie. Daarnaast is insulineresistentie, zoals bij diabetes type 2, geassocieerd met een verhoogde aanmaak van het ongunstige bèta-amyloïd. De hersenen zijn een belangrijke verbruiker van glucose. Bij een tekort aan glucose, kan het brein echter gemakkelijk overschakelen op een andere brandstof, namelijk ketonen die ontstaan door de verbranding van vetzuren. In klinische studies wordt suppletie met ketonen in de vorm van 30 gram middellange keten triglyceriden (MCT-olie) of de toepassing van een ketogeen dieet geassocieerd met een betere cognitie, verbeterde stofwisseling in de hersenen en gunstigere alzheimer-biomarkers. Deze effecten treden meestal na drie tot zes maanden op. Over de langetermijneffecten is echter veel minder bekend. Het is onduidelijk of de cognitieve verbeteringen op de lange termijn blijven bestaan. Ook is er enige twijfel over het effect op de gezondheid in het algemeen. In drie van de vier studies die zijn gedaan met het ketogeen dieet waren de deelnemers na drie maanden gemiddeld 2,5 kilo afgevallen (het betrof hier ongewenst gewichtsverlies). Tot slot lijkt het ketogeen dieet effectiever te zijn bij mensen die geen drager zijn van het ApoE4-gen, een gen dat invloed heeft op de glucosestofwisseling en de functie van microgliacellen (de afweercellen in het centrale zenuwstelsel).

Aangezien er geen langetermijnstudies zijn gedaan met het ketogeen dieet bij alzheimer, hebben de wetenschappers gekeken naar onderzoeken bij epilepsie (een aandoening waarbij het ketogeen dieet zeer effectief kan zijn). Zij vonden geen nadelige effecten bij toepassing van het dieet gedurende zes tot twaalf jaar, al traden er wel bijwerkingen op tijdens de eerste twee jaar waaronder metabole acidose (in de eerste maand), obstipatie en overgeven. Gewichtsverlies en nutriëntentekorten dienen voorkomen te worden, omdat dit cognitieve achteruitgang in de hand werkt. De onderzoekers wijzen op de mogelijkheden van een mediterraan ketogeen dieet, dat recent is ontwikkeld. Daarnaast dient er suppletie ingezet te worden met daarin in ieder geval B-vitamines, calcium, magnesium, ijzer, vitamine A, vitamine E en vitamine K en dient het cholesterolgehalte regelmatig gecontroleerd te worden.

De volledige Engelstalige publicatie kunt u hier teruglezen.

Bronvermelding:
Lilamand, M., Mouton-Liger, F., Di Valentin, E., Sanchez Ortiz, M., & Paquet, C. Efficacy and safety of ketone supplementation or ketogenic diets for Alzheimer’s disease. A mini Review. Frontiers in Nutrition, 1324.