Stimulatie nervus vagus via het oor
14 Oct, 2024
Door Angélique De Beule
De nervus vagus staat bekend als de tiende of zwevende hersenzenuw, die deel uitmaakt van het parasympathisch zenuwstelsel. Het is één van de meest invloedrijke zenuwen die bijdraagt tot het vermogen om op een flexibele en efficiënte manier te kunnen reageren op de continue veranderingen en uitdagingen in onze huidige samenleving.1
De craniale zenuw ontspringt uit de hersenstam en strekt zich langs de oren, hals, longen en hart uit tot aan de maag. Dankzij de polyvagaaltheorie van Dr Stephen Porges weten we dat er zowel een dorsale (rug) als ventrale (buik) vaguszijde is. Wanneer er gevaar heerst, kan ter verdediging zowel de sympathicus (vecht-vluchtreactie) als de dorsale vagus (freeze reactie) geactiveerd worden. Vervolgens dient het lichaam - met behulp van de ventrale vagus - terug te keren naar een veilige rusttoestand.
Kortom, wil ons lichaam op een gereguleerde manier kunnen reageren op stresssituaties dan is het van uiterst belang dat er een evenwicht is tussen sympathicus/parasympathicus enerzijds en de dorsale/ventrale zijde van de parasympathicus anderzijds.1 Niet alleen angst en depressie, maar ook chronische migraine en hartritmestoornissen worden steeds meer in verband gebracht met vagale deficiëntie. Een situatie waarin het autonome remsysteem onder leiding van de ventrale vagus geblokkeerd is geraakt, met vaak hoge ongecontroleerde hartslag en bloeddruk als gevolg. De dorsale vagus gaat overcompenseren, wat zijn weerslag geeft op het spijsverteringssysteem (bijvoorbeeld diarree) en bovendien tot verlies van energie en mentale veerkracht kan leiden. Vandaar de toenemende vraag naar therapieën die het aanpassingsvermogen alsook de algehele gezondheid van lichaam en brein kan vergroten.1-3
Vaguszenuwstimulatie (VZS) is een techniek waarbij de nervus vagus gestimuleerd kan worden vanuit het cervicale of auriculaire (oor)gebied. Het toedienen van elektrische impulsen via het oor wordt meer en meer in wetenschappelijke kringen toegepast, daar het om een eenvoudige, redelijk goedkope en niet-invasieve methode gaat. Het oor wordt doorkruist door een vertakking van de trigeminuszenuw, namelijk de auriculotemporale zenuw, de auriculaire tak van de nervus vagus en de grote auriculaire zenuw. Op die manier kan met behulp van elektroden of miniatuurnaalden in de concha – het diepste deel van de oorschelp – contact gemaakt worden met de nervus vagus alsook de hersenstam.1-3
Kleine gerandomiseerde observationele onderzoeken tonen aan dat zowel de hart- als longfunctie bij mensen met COVID-19 kon worden verbeterd met dagelijkse oor zenuwimpulsen.3 Het verlaagt zowel de pro-inflammatoire routes als de noradrenaline hoeveelheid, waardoor de sympathische hyperactiviteit afneemt en het herstellend vermogen wordt versterkt. Ook Stavros Stavrakis, MD, Ph.D. universitair hoofddocent cardiologie bestudeerde het effect van nervus vagusstimulatie bij mensen met posturaal orthostatisch tachycardie syndroom, of kortweg POTS.4 Een elektrisch stimulatieapparaat werd twee maanden lang één uur in de gehoorgang geplaatst. Zowel de adrenaline-boost, het ontstekingsniveau als de hartslag bij het rechtstaan konden worden verlaagd dankzij deze gebruiksvriendelijke methode. In 2023 verscheen een open gerandomiseerde Franse studie van auriculotherapie bij de preventie van migraineaanvallen.5 Gedurende drie maanden ontvingen 58 vrouwen (met meer dan zes maanden migraineklachten) maandelijks een auriculaire behandeling met micronaalden. Hun resultaten werden vergeleken met een controlegroep van 32 vrouwen. Drie sessies met auriculotherapie verspreid over drie maanden, kon het gebruik van triptanen verlagen en de MIDAS (migraine ongeschiktheidsbeoordeling) score aanzienlijk verbeteren. Echter, verder onderzoek (frequentie, duurtijd, andere factoren) is nodig om te zien op welke manier deze therapie kan bijdragen tot het verminderen van aantal migrainedagen.
Bronvermelding:
1. Porges S. Polyvagal Theory: A Science of Safety. Front. Integr. Neurosci., 10 May 2022.
2. Oleson T. Application of Polyvagal Theory to Auricular Acupuncture. Med Acupunct. 2018 Jun 1; 30(3): 123–125.
3. Sant’Anna FM, et al. Auricular vagus nerve stimulation: a new option to treat inflammation in COVID-19? Rev Assoc Med Bras (1992). 2023; 69(6): e20230345.
4. Stavrakis S, et al. Noninvasive vagus nerve stimulation in postural tachycardia syndrome: a randomized clinical trial. HRS 2023.
5. Michel-Cherqui M, et al. Auriculotherapy in prevention of migraine attacks: an open randomized trial. Front. Neurol., 22 May 2023 Sec. Autonomic Disorders.