Zilverkaars is waardevol maar kent nogal wat interacties
01 Aug, 2023
Door Han Siem
Cimicifuga, zilverkaars of zwarte cohosh, is een plant uit Noord-Amerika die al eeuwenlang wordt gebruikt in de traditionele geneeskunde van de inheemse bevolking. Hij wordt voornamelijk gebruikt voor de behandeling van symptomen van de menopauze. Daarnaast voor de behandeling van menstruatiekrampen, premenstrueel syndroom (PMS) en osteoporose. Ik bespreek verschillende toepassingen van cimicifuga, ook de interacties die kunnen optreden bij gelijktijdig gebruik met reguliere geneesmiddelen, en ik belicht de relevantie van recente publicaties.
De actieve ingrediënten in cimicifuga zijn triterpeenglycosiden en flavonoïden, die een hormoonachtige werking hebben en de oestrogeenspiegels in het lichaam kunnen reguleren. De stof komt echter zo nu en dan in opspraak in verband met meldingen van leverschade. De meldingen over zilverkaarsproducten die het Bijwerkingencentrum Lareb ontving tussen 1999 en begin 2019 hadden betrekking op zilverkaarsproducten met een dagelijkse dosering van 42-80 mg cimicifuga; ze werden gedurende een periode van vier maanden tot drie jaar ingenomen.
Bijwerkingen zijn duizeligheid, misselijkheid, hoofdpijn, overgeven, vertraagde hartslag, zweten, visuele stoornissen, huidreacties en maagdarmklachten.1 Vanwege het ontbreken van informatie over het veilige gebruik van cimicifuga tijdens zwangerschap, lactatie of door kinderen, is de veilige dosering van 40 mg/dag niet van toepassing op die groepen en op patiënten met (een geschiedenis van) leveraandoeningen, patiënten die behandeld worden voor borstkanker of andere hormoonafhankelijke tumoren.2 Verderop meer hierover.
Er zijn enkele gevallen van leverschade gemeld in verband met cimicifuga. In een studie van 30 gevallen van cimicifuga-geassocieerde hepatotoxiciteit, concludeerden de auteurs dat ‘het gebruik van cimicifuga geassocieerd is met potentieel ernstige leverschade, inclusief acuut leverfalen’.3 In april 2019 publiceerden medisch specialisten in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde een casus van een vrouw met acuut leverfalen na gebruik van cimicifuga.4 Er bestaat bezorgdheid dat cimicifuga in verband kan worden gebracht met leverfalen en auto-immuunhepatitis. En theoretisch zou cimicifuga leverproblemen kunnen verergeren bij patiënten met een bestaande leveraandoening zoals hepatitis. Adviseer deze patiënten om geen cimicifuga te gebruiken.5-9
Meer informatie: www.devitamineapotheek.nl
Lees het gehele artikel vanaf pagina 6 in OrthoFyto 4/23.
Wilt u het gehele artikel als PDF bestand ontvangen? Bestel het dan hier voor € 3,50.
Bronvermelding:
1. Bijwerkingencentrum Lareb. (2019) Herbal preparations with phytoestrogens- overview of the adverse drug reactions. Geraadpleegd op 16 juni 2023 via www.lareb.nl/media
2. RIVM. (2013). Risicobeoordeling Zilverkaars. Geraadpleegd op 16 juni 2023 via www.rivm.nl
3. Teschke R, Frenzel C, Wolff A, Herzog J, Glass X, Schulze J, Eickhoff A. Initially purported hepatotoxicity by Pelargonium sidoides: The dilemma of pharmacovigilance and proposals for improvement. July 2012 Annals of hepatology: official journal of the Mexican Association of Hepatology 11(4):500-12.
4. Peters C, den Hoed C, Coenen S, Biermann K, de Man R. Acuut leverfalen na gebruik van voedingssupplementen. Ned. Tijdschr. Geneeskd. 2019;163:D3522.
5. Lontos S, Jones RM, Angus PW, Gow PJ. Acuut leverfalen geassocieerd met het gebruik van kruidenpreparaten die cimicifuga bevatten. Med J Aust 2003;179:390-1.
6. Whiting PW, Clouston A, Kerlin P. Black cohosh and other herbal remedies associated with acute hepatitis. Med J Aust 2002;177:440-3.
7. Vitetta L, Thomsen M, Sali A. Cimicifuga en andere kruidengeneesmiddelen geassocieerd met acute hepatitis. Med J Aust 2003;178:411-2.
8. Brar HS, Marathi R. Geval van cholestatische door geneesmiddelen geïnduceerde leverbeschadiging (DILI) geassocieerd met zilverkaars. BMJ Case Rep 2021;14(5):e240408.
9. Teschke R, Frenzel C, Schulze J, Eickhoff A. Herbal hepatotoxicity: challenges and pitfalls of causality assessment methods. World J Gastroenterol. 2013 May 21;19(19):2864-82.
10. Ministerie VWS Aan de Minister voor Medische Zorg en Sport en de inspecteur-generaal van de NVWA Van de directeur bureau Risicobeoordeling & onderzoek Advies over de gezondheidsrisico’s van voedingssupplementen die cimicifuga bevatten. Datum 17 juni 2020.
11. Levitsky J, Alli TA, Wisecarver J, Sorrell MF. Fulminant liver failure associated with the use of black cohosh. Dig Dis Sci 2005;50:538-9.
12. MHRA. Black cohosh (Cimicifuga racemosa) - risk of liver problems. Herbal Safety News July 2006. Available at: www.mhra.gov.uk
13. Brar HS, Marathi R. Case of cholestatic drug-induced liver injury (DILI) associated with black cohosh. BMJ Case Rep 2021;14(5):e240408
14. Doucette, C. D., & Forsyth, R. J. (2015). Warfarine interactie met cimicifuga(Cimicifuga racemosa). The Canadian journal of hospital pharmacy, 68(3), 238-240.
15. Gurley BJ, Gardner SF, Hubbard MA, et al. In vivo effects of goldenseal, kava kava, black cohosh, and valerian on human cytochrome P450 1A2, 2D6, 2E1, and 3A4/5 phenotypes. Clin Pharmacol Ther 2005;77:415-26.
16. Gurley BJ, Swain A, Hubbard MA, et al. Clinical assessement of CYP2D6-mediated herb-drug interactions in humans: Effects of milk-thistle, black cohosh, goldenseal, kava kava, St. John's wort, and Echinacea. Mol Nutr Food Res 2008;52:755-63.
17. Patel NM, Derkits RM. Possible increase in liver enzymes secondary to atorvastatin and black cohosh administration. J Pharm Pract 2007;20:341-6.
18. Einbond LS, et al. Cimicifuga species identification, phytochemistry, and bioactivity of American black cohosh (Cimicifuga racemosa Nutt.). Menopause. 2013 Oct;20(10):985-91.
19. Rockwell S, Liu Y, Higgins S. Alteration of the effects of cancer therapy agents on breast cancer cells by the herbal medicine black cohosh. Breast Cancer Res Treat .2005 Apr;90(3):233-9.
20. Liu J, et al. Cimicifuga species as an emerging cause of drug-induced liver injury: a review of the literature. Clinical Therapeutics. 2018 Sep;40(9):1440-1450.
21. Jacobson JS, Troxel AB, Evans J, et al. Randomized trial of black cohosh for the treatment of hot flashes among women with a history of breast cancer. J Clin Oncol 2001;19:2739-45.
22. Naser, B., Schnitker, J., Minkin, M.J., & de Arriba, S.G. (2011). Risk assessment of black cohosh (Cimicifuga racemosa) in menopausal women: a systematic review of clinical trials. Menopause, 18(11), 1160-1170.
23. RIVM en WUR (2021). Literatuuroverzicht van mogelijke schadelijke effecten van zilverkaars bij kankerpatiënten. Geraadpleegd via www.rivm.nl/
24. Anagnostou, K., Clark, S., Khan, D.A. (2013). Anaphylaxis to black cohosh: a case report. Journal of Investigational Allergology and Clinical Immunology, 23(1), 66-67.
25. Schulz V, et al. Rational Phytotherapy: A Physician's Guide to Herbal Medicine. 5th edition. Berlin: Springer-Verlag; 2004.
26. Dugoua JJ, Seely D, Perri D, et al. Safety and efficacy of black cohosh (cimicifuga racemosa) during pregnancy and lactation. Can J Clin Pharmacol 2006;13:e257-61.